GİRİŞ
Eğitim ortamlarında çok çeşitli teknoloji ürünleri kullanılmaktadır. Bunlardan en etkili olanı, şüphesiz bilgisayardır. Bilgisayarlar, öğrenme-öğretme süreçleri açısından benzersiz imkânlar sunan çok yönlü ve güçlü araçlardır. Öğrenmeyi etkileşimli ve zevkli hale getirmesi, öğrenenlerin bireysel ihtiyaçlarına hitap etmesi, bilgiye erişim olanakları sunması ve öğrenenleri araştırma, bulma ve yaratmaya yöneltmesi gibi katkılarının etkili bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için bilgisayarların öğrenme-öğretme süreçleriyle birleştirilmesi gerekir (Şenel, Seferoğlu, 2009; Yalın, 2004:162).
Bilgisayarların beraberinde gelen internet, kaçınılmaz olarak eğitimde de kullanılmaya başlamıştır. İnternet teknolojilerinde yaşanan sürekli gelişmeler, eğitime de zaman içinde yansımaktadır. Öğrenme-öğretme süreçlerini geliştirme konusunda büyük potansiyele sahip olan çağdaş internet teknolojisi ürünleri, bazı durumlarda çok karmaşıkta olabilmektedir. Eğitim alanında kullanılabilecek teknolojik ürünler incelendiğinde, temel düzeyde kullanılabilen bazı ürünler dikkati çekmektedir. Bunlardan birisi de son yıllarda yaygın şekilde kullanılmaya başlanan ve blog olarak bilinen araçtır (Şenel, Seferoğlu, 2009). Bu çalışmada alanyazındaki blog tanımları, blogların eğitimde kullanım alanları, eğitime sağlayabileceği faydaları ile olumsuz yönleri üzerinde durulmuştur.
Bloglar; insanların, karmaşık ve ileri düzey teknik bilgilere sahip olmadan, istedikleri bilgileri metin, grafik, ses, resim, video ile desteklenmiş biçimde istedikleri zaman yazabildikleri günlüğe benzer internet siteleridir (Vikipedi). Bir başka tanıma göre blog, internete bağlı her yerden, kolayca oluşturulabilen ve güncellenebilen, bir ya da daha fazla yöneticinin anında yazı yayınlamasına imkân sağlayan internet sayfalarıdır (Richardson, 2006). Bir blog içerisine ilgilenilen bir konudaki düşünceler, izlenimler, etkinlikler ve çalışmalar; yazı, çizim, fotoğraf, ses gibi farklı çoklu-ortam türlerinde eklenebilir ve bu konularda başkalarından dönüt alınabilir.
Blogların Eğitimde Kullanım Alanları
Sınıf Blogu: Bloglar, sanal sınıflar olarak düşünülebilir. Tüm dünyadan insanlar, fikirlerini paylaşabilir, düşüncelerini anlatabilirler. Öğretmenler, blogları öğrencilere öğrenme fırsatları sağlama amacıyla kullanabilir (Yang, 2009). Ayrıca, sınıf blogları aynı dersi veren diğer öğretmenler ile kolay bir şekilde iletişime geçilmesini de sağlayabilir (Richardson, 2006).
Çevrimiçi Dosya Deposu: Öğrencilere kendi blog alanlarını sağlamak geleneksel sınıf ortamında çok şey değiştirebilir. Bir sınıf blogu ile birlikte öğrenci blogları, sınıftaki kâğıt tüketimini azaltabilir. Öğrenciler çalışmalarını tüm izleyicilerin ve öğretmenlerinin görmesi için bloglarında yayınlayabilirler. Blogların çevrimiçi dosya deposu olarak kullanılmasının olumlu yönleri şöyle sıralanabilir (Richardson, 2006):
1. Öğrenciler bir daha asla çalışmalarını kaybetmezler
2. Öğrencilerin tüm çalışmalarını bir blogda toplamak, öğrencinin gelişim sürecinin görülmesi açısından iyi bir fırsat olabilir
3. Bloglar ile sınıfta yapılan çalışmalar, tüm ilgililerle ve öğrenci velileri ile şeffafça paylaşılabilir
Çevrimiçi Portfolyo: Blogları, çevrimiçi dosya deposundan sanal portfolyolara dönüştürmek çok da zor bir adım değildir. Öğrencilerin okullarda hazırladığı portfolyolar rahatlıkla bloglar ile çevrimiçi ortamda oluşturulabilir. Öğrenciler çalışmalarından seçtiklerini bloglarında paylaşabilir ve çalışmalarını yoruma açabilirler (Richardson, 2006).
İşbirlikli Öğrenme Alanı Olarak Blog: Blogların sahip olduğu bir diğer önemli potansiyel öğrenciler için işbirlikli öğrenme alanları sunmaya hazır olmalarıdır. İşbirlikli öğrenme dünyanın pek çok ülkesinde giderek artan bir ilgi görmektedir. Bu kapsamda bloglar, öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerinin yanında yazarlar, bilim adamları, meslek uzmanları gibi pek çok kişi ile dijital ortam sayesinde mekândan bağımsız şekilde beraber de çalışabilmelerine olanak sunmaktadır. Öğrenme sürecine birçok yeni alternatif sağlanmaktadır (Richardson, 2006).
Bilginin Yönetilmesinde Blog Kullanımı: Bloglar sadece öğrenci gelişimi sağlama amacı ile kullanılmazlar. Okulda belli aralıklarla toplanan komiteler, zümreler, okul aile birlikleri gibi gruplar bir blog kullanarak toplantılarının arşivini tutabilir, grup üyeleri ile görüşmelere internet üzerinden devam edebilir, grupla ilgili bilgileri paylaşabilir ve doküman ve sunumları daha sonra kullanılmak üzere kolayca depolayabilirler (Richardson, 2006).
Okul Sitesi Olarak Blog Kullanımı: Okul siteleri incelendiğinde pek çoğunun güncel olmadığı görülmektedir. Güncelliği sağlayamamanın sebeplerinden biri de internet sitelerini güncellemek için teknik bilgiler veya uzman yardımının gerekiyor olmasıdır. Blogların kolayca oluşturulup, güncellenebilir olması teknik bilgi ve uzman ihtiyacını azaltmaktadır. Okuldaki ayrı gruplara yönetici hakları sağlanması sonucunda okuldaki tüm aktivitelerin düzenleyen grup tarafından ilk elden kaydedilmesiyle okul sitesinin sürekli güncel tutulması sağlanabilir (Richardson, 2006).
Blogların Eğitimde Sağlayabileceği Yararlar
Bilgisayarlar, defter ve kitaplara oranla öğrencilere daha çekici gelmektedirler. Öğrenciler için deftere hazırlanması gereken ödevler sıkıcı gelebilmekte iken, bloglar internet tabanlı uygulamalar olduğu için ilgi çekici olabilmektedir. Ayrıca, bloglara deftere eklenemeyecek video, ses kaydı gibi çoklu ortam dosyaları kolaylıkla eklenebilmektedir (Şenel, Seferoğlu, 2009; Karaman, Yıldırım, Kaban, 2008). Öğrenme ne kadar çok duyuya hitap ederse, o kadar anlamlı ve kalıcı olacaktır. Bloglar, öğrenmeyi destekleme amacıyla kolaylıkla video, ses, grafik ve fotoğraf gibi çoklu ortam türleri ile desteklenebilir ve bu sayede daha iyi öğrenme sağlanabilir (Ray, 2006). Ayrıca bloglar öğrenme sürecini, zaman ve mekânın sınırlılıklarından kurtarır. Öğrenme, internete erişilebilen her yerden devam eder.
Öğrencilerin deftere tuttukları notlar sadece kendilerine kalmaktadır. Bloglar ile öğrenciler, birbirlerinin değişik konulardaki araştırmaları hakkında bilgi edinme, fikirlerini öğrenme ve değerlendirme fırsatı elde edebilir, böylece sosyal bir öğrenme ortamı da elde edilebilir (Şenel, Seferoğlu, 2009). Ayrıca çeşitli nedenlerle sınıfta derse katılamayan, heyecanlandığı için istediklerini, düşündüklerini dile getirmekte zorlanan öğrenciler, bloglarını kullanarak, düşünceleri daha organize şekilde aktarabilmektedirler.
Öğrenciler, bir defa blogunu oluşturup, yorum almaya başladıkça, takip edildiğini, okunduğunu anlayacak ve bu işten zevk duyacaktır. Böylelikle, blogunu güncellemeye, üretmeye ve araştırmaya devam edecektir. Derslere sadece fiziksel değil, öğrenmenin kalıcılığını sağlayacak olan zihinsel katılım boyutuyla katılmış olacaktır (Şenel, Seferoğlu, 2009). Wilson’a göre ise öğrenciler, bloglarına farklı yerlerden insanların ve ebeveynlerinin yorum yapmasına çok sevinmektedirler (Friedberg, 2010).
Bloglar, değerlendirme konusunda da öğretmenlere büyük avantajlar sağlamaktadır. Yapısalcı kuram ile gelişen süreç değerlendirmelerinde blogların kullanılması çok yararlı olacaktır. Kalabalık sınıflar ve öğretmenlere düşen ders yüklerinin fazla olması sebebiyle, süreç değerlendirmesinde sorun yaşayan öğretmenler, blogların kronolojik yapıları, ödevlerin blog sayfalarına kaydedilebilmeleri gibi kullanım kolaylıklarından yararlanabilirler (Altun, 2006). Bu sayede öğrenci gelişimini daha yakından izleyebilen öğretmenler, öğrencilere daha fazla dönüt verebilir ve yönlendirme yapabilirler (Şenel, Seferoğlu, 2009; Ray, 2006).
Blogların Olumsuz Yönleri
Blogların, üstün eğitsel özellikleri ve yararlarının yanında, olumsuz yönlerine de dikkat edilmesi gerekmektedir. Öğretmenler, blog kullanımında erişilebilirlik ve öğrencilerin güvenlik problemlerine karşı dikkatli olmalıdır (Ray, 2006).
Erişilebilirlik
Blog kullanabilmek için bir bilgisayar ve internet erişimi gerekmektedir. Çoğu öğrencinin okullarda bilgisayar ve internete erişimi olmasına rağmen, son istatistikî bilgilere göre evlerde bu durum geçerli olmamaktadır (Ray, 2006). Devlet Planlama Teşkilatının, “Bilgi Toplumu İstatistikleri 2010” başlıklı araştırmasına göre ülkemizde hanelerde internet erişimi, 2010 yılında %41,6 olarak belirlenmiştir (DPT, 2010). Bu bilgiler ışığında öğretmenler, eğitimde blog kullanırken öğrencilerinin evde bilgisayar ve internet erişimi olup olmadığını göz önünde bulundurmalıdır.
Öğrencilerin Güvenlik Problemleri
Öğrenciler ya da öğretmenler, sınıf çalışmalarını bloglarına eklerken, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlatılmış “MEB İnternet Okur Yazarlığı El Kitabı”nı dikkate almalıdır. Öğrencilerin bloglarında; soyadı, ev adresi ve telefon numarası gibi kişisel bilgilerin verilmemesi gerektiğinde dikkat edilmelidir (Richardson, 2009). Güvenlik sorumluluk, uygunluk ve sağduyu ile ilgilidir. İnternete erişimin oldukça kolay olduğu günümüzde öğrencilere nelerin kabul edilebilir ve güvenli olduğunun, nelerin olmadığının öğretilmesi gerekmektedir (Richardson, 2006). Hayattaki diğer her şey gibi internet kullanımının da bazı riskleri bulunmaktadır. Bu riskler şöyle örneklenebilir:
1. Öğrenciler uygunsuz içerikli sayfalara erişebilirler. Yaşları ve gelişimleri ile uyumsuz görüntüler ve bilgilerle karşılaşabilirler
2. Şiddet içerikli oyunlar nedeniyle şiddete karşı duyarsızlaşabilirler
3. Kimliğini gizleyen uygunsuz kişiler ile tanışıp, yasal ve sağlıklı olmayan ortamlara çekilebilirler
4. Uzun süre bilgisayar başında kalma nedeniyle asosyalleşebilirler
5. Bilgisayar başında sağlıklı oturma alışkanlığı olmayan öğrenciler fiziksel sorunlar yaşayabilirler
Öğrenciler bu gibi konularda bilgilendirilerek, kendilerini güvende tutmaları sağlanabilir (Richardson, 2006; BTİK, 2009).
YORUM, TARTIŞMA ve SONUÇLAR
Son teknoloji internet araçlarından biri olan bloglar pek çok eşsiz ve güçlü özellik içermektedir. Bloglar bu özellikleri nedeniyle kullanımı kolay eğitim araçları olarak dikkati çekmektedir. İnternetin olduğu her yerde kullanılabilen bloglar, tüm eğitim-öğretim etkinliklerinde öğretmen, öğrenci ve yöneticiler tarafından kullanılabilir (Boulos, Maramba, Wheeler, 2006; Şenel, Seferoğlu, 2009).
Öğrenme artık sınıf duvarlarının arasında kalmamaktadır. Bloglar bu doğrultuda sınıf dışındaki öğrenme faaliyetlerine destek olmaktadırlar. Farklı öğrenme stillerini destekleyen bloglar birer demokratik araçtırlar. Fikirlerini söyleyemeyecek kadar utangaç öğrenciler bile blogları kullanarak düşüncelerini paylaşma imkânı bulmaktadırlar.
Blog kullanan öğrenciler neyi ne kadar öğrenmek istediklerine karar vererek, seçtikleri alanda uzmanlaşmak üzere araştırmalar yapar ve sonuçlarını yayınlarlar. Blog kullanırken öğrenmenin sorumluluğunu da üzerlerine aldıkları için diğer öğrenme yöntemlerine göre daha fazla öğrenme gerçekleşebilir. Öğrenciler, blog yazılarına gelen yorumlar sayesinde izleyenler ile aktif bir etkileşime geçer, zamanla öğrenme becerilerini geliştirebilirler. Bloglar sayesinde öğretmen merkezli eğitimden, öğrenci merkezli, yapısalcı öğretime ve aktif öğrenmeye geçiş sağlanabilir.
KAYNAKÇA
Altun, A. Eğitimde İnternet Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2006.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTİK). 2009. “Güvenli İnternet Kullanım Kılavuzu” Açık Erişimli: http://www.guvenliweb.org.tr/e_kilavuz/ Erişim Tarihi: 07-11-2010
Boulos, M. N. Kamel; Maramba, Inocencio; Wheeler, Steve. “Wikis, blogs and podcasts: a new generation of Web-based tools for virtual collaborative clinical practice and education” BMC Medical Education. Cilt: 6, Sayı: 41. Açık Erişimli: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1564136/pdf/1472-6920-6-41.pdf Erişim Tarihi: 09-11-2010.
DPT. 2010. “Bilgi Toplumu İstatistikleri” Açık Erişimli: http://www.bilgitoplumu.gov.tr/Documents/1/Yayinlar/BilgiToplumuIstatistikleri_2010.pdf Erişim Tarihi: 08-11-2010.
Friedberg, Judy. 2010. “Class blogs: a better way to teach?” Açık Erişimli: http://www.guardian.co.uk/education/mortarboard/2010/nov/04/class-blog-alex-wilson Erişim Tarihi: 08-11-2010.
Karaman, Selçuk; Kaban, Abdüllatif; Yıldırım Serkan. “Öğrenme 2.0 Yaygınlaşıyor: Web 2.0 Uygulamalarının Eğitimde Kullanımına İlişkin Araştırmalar ve Sonuçları” İnet-tr’08 – XIII. Türkiye’de İnternet Konferansı. 22-23 Aralık 2008. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2008.
Ray, Jan. “Welcome to the Blogoshere: The educational use of blogs (aka Edublogs)” Kappa Delta Pi Record. Cilt: 42, Sayı: 4, Indianapolis, Kappa Delta Pi, 2006, ss. 175-177 Eric Id: EJ738088.
Richardson, Janice (Ed.). 2009. “MEB İnternet Okur Yazarlığı El Kitabı”. Açık Erişimli: http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2009/AvrupaKonseyi/hbk_tu.pdf Erişim Tarihi: 02-11-2010.
Richardson, Will. Blogs, Wikis, Podcasts, and Other Powerful Web Tools for Classrooms. California: Corwin Press, 2006.
Şenel, Hüseyin Can; Seferoğlu, S. Sadi. “Eğitimde Ağ Günlüğü Uygulamaları: İlköğretim Bilişim Teknolojileri Dersinden Örnekler” 9th International Educational Technology Conference. Ankara. Hacettepe Üniversitesi, 2009.
Yalın, Halil İbrahim. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2004.
Yang, Shih-Hsien. “Using Blogs to Enhance Critical Reflection and Community of Practice” Journal of EducationalTechnology & Society. Cilt: 12, Sayı: 2, IFETS, 2009, ss. 11-21.
Vikipedi. “Ağ Günlüğü, Blog” Açık Erişimli: http://tr.wikipedia.org/wiki/Ağ_günlüğü Erişim Tarihi: 02-11-2010.