Sayı 45- Ocak 2015

“28 Şubat” öncesinde başını örtmediği için

İslamcıların zulmüne uğrayan kadınlarımıza ithaf ediyorum.

Yaşım müsait, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (Eski Rusya) henüz Doğu toplumlarının liderliğini yaptığı dönemde TRT kırk yılda bir Amerikan medyasından aldığı Sovyetlerden haberler de verilirdi ve genellikle Sovyet parlamentosunu gösterirdi. Oradan aklımda kalanlar görüntülerden biri de başörtülü, kaftanlı, hatta peştamallı kadın vekillerdi. Belli ki köyünden ya da fabrikasından seçilerek meclise gelmişlerdi ve kendilerini Rus sosyetesine uymak zorunda hissetmiyorlardı. Bu yönde bir baskı da hissetmiyor olmalıydılar. Ateist olduğu söylenen Rusya’da sorun olmayan bu durum Türkiye’de sonradan neden bir sorun haline geldi? Üstelik bir türlü çözülmeyen, kaşınıp duran, artık bazılarımızı kusturacak kadar uzatılmış bir sorun!

İnsanların ne giyeceği sadece kendisini ilgilendirmesi gerekirken, neden birileri başkalarının ne giyineceğine karar verme hakkını kendinde bulabiliyor? Yakın bir zamanda Akp’nin eski bir bakanı ve akademisyen olan bir politikacı, televizyondaki şov programındaki kadının kıyafeti hakkında çenesini tutamadı. Haklı olarak başkaları da onun kişisel ahlâkını ve zevklerini tartışmaya başladı. Birilerinin başkasının zevklerine karışma hakkını kendinde bulabiliyor olması o birinin haddini bilmemesidir. İnsan haklarına ya da geleneksel deyişle kul hakkına saygısızlıktır.

Peki, buraya nasıl geldik? Beceriksiz, dahası çirkin politikacıların, iktidarsız aydınların ve okumayan, geçim derdindeki toplumun “işletilmesi”, bu arada herkesi cambaza baktırırken hırsızların halkın malını soyması tezgâhı denilebilir mi? Öncesi hakkında fikir yürütmüş biri olarak, daha yakın zamana bakmak istiyorum. 28 Şubat 1997’ye kadar üniversitede saç örtüsü yasağı yoktu. 28 Şubatta bile Hacettepe, Boğaziçi ve birkaç başka üniversitede daha bu yasak uygulanmamıştı. Uygulanan hatta çok kaba biçimde uygulanan yerler de oldu.

28 Şubat öncesinde Türkiye bir fetret devri yaşadı. Batı tarafından sürekli aşağılanan bir Türkiye ve dışarıdan yoğun destek gören terör bir türlü bitirilemedi. Bankalar siyasetçilerle işbirliği yapan hırsızlarca soyuldu. Halkta bir gerilim oluşurken, muhafazakar sağ hükümete de ciddiyetsiz insanlar hakim oldu. Mesut Yılmaz, Tansu Çiller gibi liderlik becerileri zayıf kişiler başbakanlık yaptılar. Sol hep yasaklıydı ve muhalefet meydanı İslamcı adını alan koyu muhafazakâr bir kitleye kalmıştı. Çok sert bir muhalefet yaptıklarını söyleyebiliriz. Enini sonunu düşünmeden, doğru yanlış anlamadan ağzına geleni söyleyen, az okumuş, nezaket bilmeyen, dünyayı tanımayan, bin yıl önceki “altın çağ”da takılıp kalmış ve ülkenin kurtuluşunu o reçeteyi uygulayarak sağlayacağını düşünen kasaba politikacıları sokaklara, meydanlara hakim oldular. Kendi kafalarında bir yaşam biçimi vardı ve herkesin o şekilde yaşamasını istemeye başladılar. Sanki onların istedikleri kılığa girince memleket kurtulacaktı! Kendilerinin sandıkları dini görüş ise Ortadoğu’dan, özellikle Mısır’dan yayılan Bedevi-Arap İslamcılığıydı. Anadolu İslam anlayışı ile Ortadoğu İslam anlayışı çatışıyor, çatışma sanki laikliğin insanları boğması yüzünden kaynaklandığı biçiminde sunuluyordu. Anadolu Müslümanlığının yoğunlaşmış hali olan Mevlevilik ve Bektaşiliğin laiklikle hiçbir çelişkisi yoktu.

Kendilerine özgürlük istemediler, zaten özgürdüler; insanlara kendileri gibi olmaları için muazzam baskı yaptılar. Laiklik bu baskıya izin vermiyordu, o yüzden laiklik de hedefe konuldu. Ancak popüler gerginlik noktası kadın giyimiydi dolayısıyla baskı özellikle kadınlara yöneldi.

Memlekette işsizlik mi var, onlara göre bu kadınların yüzündendir: Onlar çalışmayıp evlerinde otursalar, erkekler işsiz kalmazdı! Cinsel yozlaşma mı var, o da kadınların sokakta olması, güzel giyinmeleri yüzündendi, onlara göre. Allah Kur’an’da, “İnanan erkeklere söyle, gözlerini kendilerine helal olmayandan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar, bu hareket daha temiz ve daha erdemlidir sizin için. Şüphe yok ki, Allah ne işlerseniz hepsinden haberdardır” (Nur Suresi 30. ayet) diye buyurmuşken, onlar kadınlara özellikle cinsel bir nesne olarak bakıp, kadını kendilerini günaha sokan “şeytan” gibi algılamak istediler. Tam da Allah’ın “yapma” dediğini yaptılar ve bundan da kendilerini değil, kadınları sorumlu tuttular.

Sorumluluğu başkasına yükledikten sonra çözüm de, doğal olarak, onun ortadan kaldırılması biçiminde ortaya konuldu. Saçını örtmeyen kadınlara sokaklar cehennem haline getirildi. Sokakta işine gitmekte olan ya da alışverişe çıkan kadınlar hedef haline getirildi. Laf atmalardan başlayarak, elle, dille taciz, küfür ve hakaretler yapıldı. Belediye otobüslerinde yer verilmedi. Başında dikilen yaşlı bir kadın varken sırf saçı örtülü diye bir çocuğa özellikle yer verildiğini defalarca gözlemledik. Otobüste ya da başka kamuya açık mekânlarda söz saçlara getirilerek standart İslami giysi diye dayatılan pardösü-başörtüsü giymeyen kadınlara ağza alınmayacak laflar edildi, başı açık olanlara özellikle duyurarak!

Üniversitede bazı hocalar sınıfta yeni bir örtülü öğrenci gördüklerinde “aferin kızım, sen de Müslüman oldun artık, ne mutlu sana, darısı diğerlerinin başına” gibi sınıf içinde diğerlerini örtülü olarak aşağılayan ifadeleri kullandılar, düşünerek veya düşünmeden. Başını örten kız öğrencilere, yoksul olup olmadıklarına bakmadan özel burslar verildi. Başını örtmek şartıyla, yurtlarda ücretsiz kalmaları sağlandı. Bu tür kampanyalar açık açık söylendi, gözümüzün önünde yapıldı.

Bir bakkalda tesadüfen yaşadım, başı açık ve kapalı iki kız öğrenci bakkaldaydı. Konuşmalarından bakkalla tanışmadıkları anlaşılıyordu. Bakkal, başı kapalı olana dönerek “ne mutlu senin gibi Müslüman öğrencilere” derken yanındaki arkadaşına bakarak “inşallah diğer kâfirler de imana gelir, hidayete ererler” dedi. Dediğinde başı açık olan kızın ezilip büzülüp yerin dibine girdiğini hatırlıyorum. Saçı örtülü kızın gururu okşandı, sevinç ifadeleri belirdi yüzünde. Arkadaşını savunmadı. Bana öyle geliyor ki arkadaşlıkları orada ya bitti ya da saçı açık olan kız hemen pardösü aramaya koyuldu. Bulmuştur da, bedava dağıtıyorlardı… Bunlar zamana yayılmış şiddetti. Bunlar da yetmedi; başını geleneksel biçimde örten, saçları önden bir miktar görünen kadınlara bile saldırdılar. Bu tür faaliyetler zulüm değil miydi ve sokaktaki, okuldaki kadınlara yönelik bu zulmü kim, kime yapıyordu?

Sokakta ya da okulda propagandayla doldurulan çocuklar evlerde başlarını kapatmaları için annelerine baskı yapmaya başladılar. Saçını örtmeyen anasına “kötü kadınmış gibi” davranan çocuklar ortaya çıktı. Ana baba otoritesi sarsıldı, ana-çocuk birbiriyle yüzgöz oldu. İnsanlar çocuklarının saygısızlığını nasıl düzelteceğini kara kara düşünmeye başladılar.

Üniversitede arkadaşlık yapan kız ve erkek öğrenciler dövülmek de dahil her türlü baskıya maruz kalırken, bazıları ana babalarından habersiz imam nikahıyla evlilik yapıyorlardı. Erkek öğrenci tuvaletinde “ayakta bevl etmek memnudur” diyerek diğerlerine pisuar kullandırmayan bir öğrenci kitlesi ortaya çıktı. Dersler, konu ne olursa olsun, laiklik ve başörtüsü konuşulmadan açılamaz ya da kapanamaz olmuştu. Derste yoklama da bile dini gerekçelerle “buradayım” demeyen öğrenciler vardı ve bunlar öğretmen olacaktı. Tıbbiyede inançlarından ötürü kadavra görmek istemeyen, erkek ya da kadın hasta muayene etmeyeceğini ileri süren öğrenciler çıktılar. Örnekleri uzatmaya gerek yok.

Erbakan başbakandı, iktidardaydılar. Demokrasi iktidarı onlara vermiş, engellememişti. İyi de kendinden olmayanlara karşı bu yüksek zulüm politikasını izlemek abartılı değil miydi? İktidarda kendileri vardı ve huzur sağlamak bir yana huzursuzluk yaratıyor, sokağı kadınlar için cehenneme çeviriyorlardı. Bu tuhaftı.

Başörtüsü üzerinden kıyamet koparmanın arkasında Erbakan hükümetini çökertmek olduğu yıllar sonra anlaşıldı. Erbakan, Batı dışı bir arayış içine girmiş, D-8’i kurmuş ve Batı açısından Türkiye’nin Batı’dan koparılmasıyla sonuçlanabilecek gelişmelere yol açmıştı. İçeride de faizle haksız kazanç sağlayan rant sınıfını etkisizleştirmiş ve böylece iç ve dış dinamiğin işbirliği içinde Erbakan hükümetini çökertme arayışı içine girmiştir. Toplumu türban üzerinden germe bu iç ve dış dinamiğin asıl amacını örtmüştür. Erbakan doğru davranışlarının, çıkarlarını bozduğu çevrelerden kaynaklanabilecek düşmanlığını görememiş, pardösü-türban giymeyenleri saldırıdan korumamıştır. Parti içindeki kırkırtıcı demagoglar da bilerek ya da bilmeyerek buna hizmet etmiştir.

Kendileri gibi düşünmeyen herkes onlara göre İslam düşmanıydı. Bazılarına göre devlet işgal altındaydı ve savaşılması gereken düşmandı (darül harp). Ya onlardan idiniz ya da düşman. Erbakan şu sözleri edebilmiştir: “Ya bizdensiniz ya da patates dininden!” Yani dinsizsiniz demiş oluyordu. Yine “bu iş ya olacak ya da olacak. Kanlı mı, kansız mı olacağına siz karar verin” demişti. Bunu duyan sokaktaki kitleler durumdan vazife çıkarıp başı açık olan, çalışan kadınlara sataşmalarını artırdılar. Bir üniversite düşünün ki sene başında kız öğrencilerin yaklaşık yüzde beşi başörtülü iken sene ortasında bu oran yüzde doksana çıkmış! Bu normal değildir. Nitekim birçok kız öğrenci baskılar yüzünden örtünmek zorunda kaldıklarını söylüyorlardı.

Kısacası, 28 Şubat öncesinde üniversitede başörtüsü yasağı yoktu. Fikri altyapısı 16. yüzyılda kalmış Ortadoğu Bedevi din kültürünün Anadolu’ya yayılmaya çalışan anlayışından hız alan sokağın başörtüsü taktırma dayatması vardı. Bu gürüh kendileri için özgürlük istemiyordu çünkü yasak değildi. Ama başkalarına kendilerinin olduğu gibi olmsı için baskı yapıyorlardı. Toplumsal gerilim had safhaya çıktı. İnsanlar “devletin nerede olduğunu, kendi özgürlüklerini bu sokak taifesine karşı neden korumadığını acı acı dile getirmeye başladılar, yakındılar, ağladılar. Bu sırada laiklik savunucusu birçok aydın da öldürüldü…

28 Şubat bu ortamın ürünüdür. Elbette başka sebepleri de vardı ama durduk yere gelmedi. Bu gelişmeye sebep olanlar bugün bile vicdanlarını yoklayıp “biz de yanlış yaptık” diyebilmiş değildirler. Özeleştiri yapacak vicdana sahip olanlarını yeterince göremedik. 28 Şubat sonrasını dillerine dolamış durumdalar ve 28 Şubat için kendi sorumluluklarını görmemektedirler. Herkesi üzen mağduriyetlerini abarta abarta söylerken kendi yarattıkları mağdurlara karşı gözleri kör, kulakları sağırdır! Vicdanlarına, buna kendi sorumsuz davranışlarının sebep olduğu değerlendirmesini yaptırmamaktadırlar.

Nihayet, 28 Şubat’ta “üniversitede herkes şu şu sınırlar içinde giyinecek, şunlar yasaktır” kararı çıktı. Üniversitede çok az bir kız kitlesi dışında bu yasak büyük bir memnuniyetle kabul gördü çünkü on binlerce kız öğrenci istemedikleri halde, zorla ve tacizlerden kurtulmak için pardösü-türban giymek zorunda kalmıştı. Sokaktaki baskıdan yasak sayesinde kurtulabildiler. Zorla kapatılan on binlerce kızın sevinci görülmeye değerdi. Eklemeliyim, başlangıçta örtülü olan yüzde beşlik bir kısım yine örtülü kaldı ve üzüldüler. Özgürlüğü sorumlu kullanmamanın faturasını ödemek onlara kalmıştı.

28 Şubat uygulamalarının sonuçları daha sonra ortaya çıkınca herkes üzüldü, mahcup oldu. 12 Eylül darbesiyle devlete yerleşen İslamcıların muhaliflere yaptıkları yanında devede kulak gibi görünse de, sonucun böyle olmasını kimse istememişti. Laikliği savunanlar başörtüsüne karşı değillerdi, sadece kendilerine karışılmamasını, kendilerinin dinsiz ilan edilmemesini istiyorlardı. İnsanlar devletten sadece kendi özgürlüklerinin korunmasını istemişti, başkalarının özgürlüklerinin ellerinden alınmasını değil! Buna rağmen “iç ve dış dinamik” millici Erbakan’ı götürüp Erdoğan’ı getirdiler. Öyle bir kin ile geldiler ki 28 Şubata rahmet okutacak kadar ortalığı kırıp döktüler, devlette ayrımcılık yaptılar, yeni mağdurlar ürettiler; Silivri’deki Ergenekon, Balyoz gibi davalarla…

Hâlâ suret-i haktan görünüp mazlum edebiyatı yapıyor, başörtülülere zulüm yapıldı diyorlar, zulmü başlatanların kendileri olduğunu inkâr ederek! Okumayan toplumlar unutkandır, ya okuyanlar, hafızalarından bunu çıkarıp ortaya koymaz mı? O günleri hep beraber yaşadık.

Bu konuda başkalarına yaptıkları zulmü görmeyen ve 10 seneden fazla zamandır iktidarda olan ideolojik İslamcılar yıllardır herkesin özgürlüğünü sağlamak yerine, yıllardır merhamet dilenciliği yapmak için yasağı kaldırmamış, yakın zamanda, her hukuk devletinde olması gerektiği gibi yasaları düzenlemeden sorunu çözmüş görünmektedir. Ancak 28 Şubat öncesi edindikleri anlayışı değiştirmiş, dersler çıkarmış değildirler. Başını örtmeyen kadınlara yönelik eskiden sokakta sürdürülen baskıyı bu kez kendileri devletin imkânlarıyla sürdürmeye çalışmaktadır. Politikacıların kadınlar hakkındaki konuşmaları sokak serserilerini kadınlar üzerine tahakküm kurmaya iter hale gelmiştir. Birilerinin karısının-kızının kıyafetleri hakkında yorum yapma, ileri geri laf etme hakkını kendilerinde bulan devlet görevlileri, politikacılar türemiştir! 28 Şubat öncesi istismarcı kafa yine meydanlardadır!

Akıl diyor ki, herkes bir insandır, bireydir ve kendi haklarını savunabilir, devlet de kişilerin özgürlüklerini güvenceye alır olsun. Ama görülüyor ki demokratik değil, totaliter kafa sadece kendi keyfine hak ve özgürlükler istiyor ve başkalarının aynı haklarının olabileceğini anlamazlıktan geliyor, hak saymıyor. Başkalarının özgürlüğünü kısmak için uğraşacağınıza kendi, özgürlüğünüzü savunun, becerebiliyorsanız, başkasının haklarını engellemiyorsa genişletme talebiniz olsun.

İlerlemek istemeyen milletlerde Tarih de böyle tekerrür ediyor. Vatan-millet pahasına siyaset yapılmaz çünkü buradan toplumsal barış çıkmaz.

Siyaset bu değildir, halka hizmettir ve halk çeşitlidir! Kendi dar kalıplarınıza bu çeşitliliği sığdırmaya çalışmamalısınız.

Uzaklardan çook uzaklardan,

Yayla çiçekleri kokar,

Davul sesleri gelir yayıklardan.

Şoseye çıkınca Güneş.

Etrafta koşuşturur çocukluğum.

Karpuz kabuklarına takılır ayağım.

Büyürüm…

Yaylaya inerken,

Eteğinde iki mezar,

Karakışın işi.

Ulgar,

Yolculuklarımdaki engel,

Soğuk Pınar’dan akar hüzünlerim,

Üşürüm.

Ulgar bir uzun yokuş.

Yamaçlarında anılar bıraktığım düş.

Ulgar çocukluğumda ki gülüş..

Bazen üzülüş..

Yine de seni özler,

Seni düşünürüm…

“Kültürün ABCsi”, Bozkurt Güvenç tarafından yazılmış bir kiap. Güvenç, bu denemeyi yazarken,  gerçek bir ABC olması için, Kültürün başlıca konularını Türkçenin 29 harfinden “ğ” harfi dışında, harf sırasına uyularak yazılan 28 bölümlük kısa bir özet niteliğinde olduğunu belirtmektedir. Tabi bu sıralamaya uyularak yazma konusunda güçlükler çektiğinden bahsettiğine değinmeden geçemeyeceğim. Özetle Yazar konuları bir köşe yazısı boyutunda tutmaya, öğrenmeye değil düşünmeye, beğenmeye değil sorgulamaya çağırıyor okuyucusunu.

Kitabı içeriğine bakacak olursak başta da belirttiğim gibi, kitap alfabetik sıraya uygun olarak 28 bölümden meydana gelmektedir. Bu bölümleri kendimce aşağıdaki gibi özetlemeye ve anladığım kadarıyla açıklamaya çalıştım.

1) Atalarımız ve Köklerimiz

Bu ilk bölümde yazar, insanın atalarının, insanlık tarihinin başlangıcından beri geçimini nasıl sağladığından, ne yiyip ne içtiğinden, nerede barınıp nelerden uğraştığından bahsetmektedir. Başta avcı ve göçebe olan insanın tarımla uğraşması ve yerleşik kültüre geçmesiyle birlikte Doğa’ya ve kaderine egemen olan “kendini yaratan insan” olma evresi göze çarpmaktadır. Ayrıca insanlık evriminin tarih öncesi ve tarih sonrası olarak iki önemli evreye ayrıldığı vurgulanmaktadır.

Darwin’in evrim kuramına göre ise: İnsanlık tarihinin en temelini teşkil eden bir sorun olan şu gerçek dikkatleri çekmektedir, ”at kadar hızlı koşamayan, kuş gibi uçamayan… insan nasıl olurda yedi deniz ve dört iklimde yaşamayı başarır?” sorusunu akıllara getirir. Bu soru ise kültür tarihçileri tarafından, insanoğlunun bu başarısını kültürel bir varlık oluşuna, yaşayıp tecrübe ettiklerini yeni kuşaklara aktarma yeteneğiyle iletme becerisine bağlı olduğuna bağlayarak cevaplar.

2) Bilim, Din ve Sanat Olarak

Bu kısma bakacak olursak kültürün sanatla sınırlı olmadığından bu yüzden de kültürü irdeleyenlerin sadece sanatçı, yazar, düşünürlerle sınırlı olmayıp bunların yanı sıra kültürü araştırıp anlamaya, açıklamaya çalışan felsefeciler ve tarihçi bilginlerin olduğu belirtilmektedir. Kültür ile din arasında benzerlik olduğu, dinin yaygınlığına, tarihine, evrenselliğine ağırlık veren düşünürlerin toplum ve kültürleri sınıflamalarından bahsedilir.

Kültür ve uygarlık alanlarında benzerlikler kadar farklılıklarında anlamlı olduğu, aynı dine mensup olan insanlar arasında farklı kültürlere mensup olunmasının bir zenginlik olduğu belirtilmiştir. Dinler ve sanatlar da dahil olarak yaşayıp öğrenilen her şey kültürdür. Bilimsel anlamda kültür ise din ve sanatı içine alan daha geniş kapsamlı bir olgu ve kavramdır denilebilir.

3) Cansız => Canlı => Canlıüstü

Kültürün nasıl bir varlık alanı olduğu yıllardan beri kafa yoran, kurcalayan sorunlardan biri olarak günümüze geldiğini belirten yazar, kültürü yaratanın insan olduğu gerçeğine değinmiştir. Fakat aynı zamanda kültürün de insanın kişiliğini meydana getirdiğini söylemiştir. Kültürün her ne kadar insanın özdeşi olmayan özgün kişilik kazandırıyor olsa da, bireysel farkları tümüyle ortadan kaldıramadığı da bir gerçektir.

Canlıüstü varlık, toplum, kültür ve kişilik sistemlerini de içine alan bir üst sistem olarak tanımlanır. Her kültür alanı çevresini etkiler aynı zamanda da etkilenir. Bu etkileşimde gelişen teknoloji ile birlikte hız kazanmıştır denilebilir.

Cansız, canlı ve canlıüstü varlıklar arasındaki ilişkileri şöyle özetlenebilir, canlılar, cansızlar alemindeki yasalara, canlıüstü varlıklar ise canlılar alemindeki bazı yasalara bağlı gibi gürünürken durumun hiçte öyle olmadığı söylenir. Şöyle ki canlıüstü varlığın yasalarına, cansızlar da canlı varlık alanında geçerli olduğu sanılan yasalara bağlı görünmemektedirler.

4) Çağdaşlık: Kent ve Endüstri

Bu bölümde rönesans, reform, keşifler, aydınlanma, siyasi, sanayi devrimleri ile birlikte Batı medeniyeti modern olarak öne çıkmış ve dünyanın diğer toplumlarınıda çağdaşlığa özendirmiştir denilebilir. Bu sebeple Çağdaş kültür denilince akla kentleşmiş toplumlar gelmektedir.

Endüstri Devrimi ile topraktan ve rençberlikten kurtulan köylülerin, kentlere göç ederek günümüzün kültürlerini meydana getirdikleri söylenir. Köyden kente göç olayının beraberinde çarpık kentleşmeyi, kültürel karışımı da meydana getirmesi söz konusudur. Kentleşmeye ve endüstrileşmeye ülke bazında bakacak olursak kimi ülkelerde endüstrileşme ön plana çıkarken kimi ülkelerde ise kentleşmenin ön plana çıktığı ve bütün bunların ülkelerarası farklılıklara yol açtığı apaçık bir gerçektir.

5) Değişim ve Süreklilik

Başlık olarak ele alınan değişimin önemli bir mevzu olduğu gerçeği karşımıza çıkmaktadır ve bununda süreklilikle desteklendiği görülmektedir. Yani değişmeyen tükenir, değişen yenilenerek kendini devamlı kılar. Bu da sürekliliğin değişim yoluyla gerçekleştiğini gösterir. Bahsedilen değişimin içine insanın ayrılmaz paçası olan “kültür”de dahil edilir. Kültürlerde sürekli olarak değişirler. Fakat kültürün öğesi olan birey bu değişime ayak uydurmada güçlük çekmektedir. Yani bireyin karakteri öyle kolay değişmez. Bunların sonucunda da kuşak çatışmaları meydana gelir. Tabiri caizse eski toprağın, yeni yetmeleri anlamada güçlük çekmeleri bu çatışmayı tetikler. Bu da insanların değişimden ziyade sürekliliği (değişmezliği) daha rahat kabul ettiklerini gösterir.

6) Evrim ve Devrimler

Bu bölümün değişim ve evrim kavramlarıyla yakından bağlantılı oldukları yazar tarafından belirtilmektedir. Evrim, kendiliğinden, barış içinde, dengeli ve kesintisiz olarak gerçekleşirken, Devrim ise tam tersine, planlı, çatışma içinde, hızlı, düzensiz bir şekilde gerçekleşen değişimler olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda kültür tarihine bakıldığı zaman insanlık serüveninin büyük bölümünün evrimle, önemli aşamalarınınsa devrimle meydana geldiği dikkat çekmektedir.

7) Fonksiyonlar ve Yapılar

Tanım olarak fonksiyon, işlev; yapı ise ilişki demektir. Fonksiyon ve yapı ayrımı, çağdaş toplum ve insanbilimcilere yol göstermiştir. Toplum da kültür de var olan her öğenin gizli ya da açık bir işlevi vardır denilebilir. Bu işlevleri yerine getiren kültürün, üyelerine bazı görev ve sorumluluklar yüklemesi söz konusudur. Yani kültürel işlev çalışmazsa bireyler ölür ama kültürel sistem varlığını sürdürür. Özetle, fonksiyon ve yapı kavramları, canlıüstü kültür ve uygarlık, varlığı anlamaya yardımcı olan araçlardır. Ne kadar güvenilir hizmet verdikleri, ne ölçüde özenle ve sağlıklı kullanıldıklarına bağlıdır.

8) Gruplar: Dil, Din, Yaş, Soysop vd.

Bu bölümde ilk olarak karşımıza grubun, benzeş bireylerin kümeleri olarak adlandırıldığı bilgisi çıkmaktadır. Toplum ve insan bilimi açısından grubun, birbirine benzemediğine değinilmiştir. Grupların, kültür varlığı da kendisi gibi, büyür, küçülür, güçlenir, zayıflar, çözülür ve dağılır der yazar. Ayrıca gruplar üyesi olduğu kültürün özelliklerini büyük ölçüde taşıyıp, yansıtmaları neticesinde toplum bilimi açısından çok önemli sayılmaktadır. Bakıldığında toplum ve grupların özdeş olmadıkları görülmektedir. Bu nedenle grupları inceleyerek, toplumu incelemiş olmayız. Ancak her boyutuyla incelenmesi mümkün olmayan toplumun işlevi, yapısı, kurumları hakkında güvenilir ip uçarına ulaşmış oluruz.

9) Halkbilimi ve Ötekiler

Etnografya, etnoloji ve folklor gibi sözcüklerin “halkbilimi” anlamına geldiğinden bahsedilir. Aynı zamanda bu bilgiler içerisine bakıldığında bunların sosyal kültürel insanbiliminin dalları olarak görülür. Halkbiliminin, çeşitli evrelerden sonra halkbilimcilerin, ülkelerinde ki geleneksel yaşama yönelmesi ile doğduğuna vurgu yapmıştır yazar. Bunu bütüncü bir yaklaşımla sistematik a yapanlara etnograf, yorumlayanlara etnolog, halk sanatlarına önem ve öncelik verenlere ise folklorcu denilmiştir. Sonuç olarak halkbilim bir halk sanatı olarak varlığını sürdürecek gibi görünmektedir.

10) Irkçı Yaklaşımın Yanılgısı

Irkçılığın, ten rengi ile kıyaslanarak ortaya çıktığı, özellikle beyaz ırkın üstün siyah ırkın ise kölemen olarak görüldüğü anlatılmaktadır. Fakat son yüzyılda yapılan bilimsel, genetik ve toplumsal araştırmalar, karşılaştırmalar, toplumlar ve insanlar arasında ki farkların genetik, biyolojik değil kültürel olduğu bilgilerine ulaşarak ırkçılığın varsayım ve yanılgı olduğunu ortaya koymuşlardır.

11) İnsan-Dil ve İletişim

Bu bölümde insanları birbirine bağlayan yapının dil olduğundan ve dilin çok önemli bir iletişim aracı olduğundan bahsedilir. Dil denilen iletişim aracının toplumu bir arada tutarak kültürü taşıyan bir hazine, toplumu yansıtan bir ayna, ilişkileri düzenleyen bir hakem olarak çeşitli vasıflar kazandığı anlatılmaktadır.

12) Japon Mucizesi (mi?)

Türklerin hep söylediği ama bir türlü beceremediği “ Batının sadece bilim ve teknolojisini alınmalı fakat kültürü alınmamalı” ideolojisinin Japonlar tarafından nasıl alındığından bahsedilir. Japonlar Batının bilim ve teknolojisini almışlar aynı zamanda da kendi kültürlerini koruyarak çağdaşlaşabilmişlerdir. Onca savaş hezimetine ve atom bombalarına karşın dimdik ayakta durarak günümüzün teknoloji devi olan ülkesi olmayı başarmışlardır.  İşte mucizede tam olarak budur.

13) Kavram ve Kuran Olarak

Kavram ve kültür; toplumun üyesi olarak kişilerin yaşamları boyunca eğitim süreciyle öğrendiklerinin tümü iken kuram olarak kültür, öğrenilen dilde saklanıp koruna, eğitimle yeni kuşaklara aktarılıp aşılanan bir muhtevadır denilir. Bu yüzden kültür kavramı ile kültür kuramı arasında ki faklar gözetilmelidir ki kültür tartışmalarında çıkmazlar meydana gelmesin.

14) Laiklik Nedir, Ne Değildir?

Laiklik din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması olarak tanımlanır. Laiklik dinsizliktir diyenlerde olmuştur elbette. Laiklik, demokrasinin temel yapı taşı, toplumun barış ve huzur güvencesidir der yazar. Kültürle ilişkisine bakıldığında ise geleneksel tarım kültüründen, çağdaş sanayi toplumuna geçişin şartıdır denilebilir.

15) Metot ve Teknikler

Toplumbilim, kültür ve insanbilimleri arasında ki başlıca farklılıklar metot ve tekniklerin farklılığından kaynaklandığı görülmektedir. Toplum bilim, uygar toplumların din ve felsefe geleneğinden koparak gelirken, çağdaş insan ve kültür bilimleri “doğa tarihi” yöntemini izlemişlerdir.

16) Neolitik (Tarım) Kültürü

İnsanoğlunun avcılık ve toplayıcılık evresinden, tarım yapma ve üretme evresine geçmesi “kültür” devrimi olarak adlandırılır. Bu devrim ile birlikte el baltalarının yerini cilalı taş baltaları aldığı için, yapılan devrime taşın adı verilerek “Neolitik” çağ adı verilmiştir. Bu devrimin büyüklüğü sonuçlarından kaynaklanmaktadır. Tarım alanında verimi artırdıkça yöntemler kullanarak ürün fazlasını sağlamış bunun sonucunda da şehirde yaşayanların sayısı artarak ilk kent devrimi meydana gelmiştir.

17) Oğuzlar: Kim Bu Oğuzlar?

Bu bölümde oğuzlardan bahsedilerek tarihte ki önemine vurgu yapılmıştır. Ayrıca Dede Korkut Destanına, Oğuzları anlatıp da yer vermemek olmaz diye bu önemli destandan da bahsedilmiştir. Türk varlığının kültürel tarihi kökenlerinin Oğuzlara dayandığı belirtilmiştir. Fakat sadece Oğuzlara dayandırmanın doğru olmadığı,  öteki köklerimize haksızlık olmaması açısından Oğuzlara dayandırılma sebebi şöyle açıklanır. Oğuzlar kültürel kimliğimizde güçlü bir örnek arz etmektedirler bu yüzden öncelik onlara tanınmaktadır.

18) Öğeler (Unsurlar)

Bu kısımda kültürün daha iyi anlaşılması için, içeriği hakkında fikir sahibi olunmasını kolaylaştırmak için kültürü öğelere ayırarak incelendiği ve el kitabı hazırlandığı bilgilerine erişmekteyiz. Bu sınıflandırma kitap içerisinde “kültürel öğelerin 88’lik tablosu” şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

19) Psikolojik Farklılıklar

Aynı toplumda, aynı ailede doğup büyüyen, aynı kültürü alan kişiler nasıl olurda farklı olur? Sorusuna yanıt ararken bu soruya Psikolojinin konusu olan bireysel farklar sorunu ile yanıt aranmaya çalışılmıştır. Ve kişilerin aynı kültür ortamında yetişmiş olmalarının egolarını ortadan kaldıracağı anlamına gelmediği yanıtıyla çözüme ulaşıyor. Şu da bir gerçektir ki iyi ki de bireysel farklılıklar var eğer böyle bir farklılık olmasaydı bu hiç şüphesiz ki insanlığın sonu olurdu.

20) Rönesans: Yeniden Doğuş

Rönesans 15 ve 16. Yüzyıllarda klasik çağlara özenen, sanat, edebiyat ve hümanizma kültürü olarak tanımlanmakla beraber Türkçe’ ye çevirip “yeniden doğuş” adını verdiğimiz bu akım sanat ve mimari ile sınırlı değildir. “Rönesans, ortaçağlardan yeniçağlara geçişi sağlamış bir simgedir” der yazar. Rönesans’ ı sanatla sınırlı görmenin de doğru olmayacağı, felsefeden yönetime, eğitimden bilime… insan ve toplumların tüm ilişkilerini ve kurumlarını da derinden etkilemiş bir akımdır.

Sonuç olarak şöyle denilebilir ki Rönesans ile yeni kültürel akımlar ilişkiler yayılarak çoğalmıştır.

21) Süreçler: Kültürleme, Kültürlenme ve Kültürleşme

Kültürleme, toplumların kendisinin oluşturan bireylere belli bir kültürü aktarma sürecidir. Toplumbilimciler buna toplumsallaştırma derken, eğitimciler ise eğitim sürece adını vermektedir. Kültürlenme, bireyin doğumundan ölümüne kadar toplumun istek ve beklentilerine uyacak şekilde etkilenmesi ve davranışlarının değiştirilmesi sürecidir. Kültürleşme, iki ya da daha çok kültürün karşılıklı etkileşim sonucu değişime uğramasıdır.

22) Şamanlar ve Şamanlık

Bakıldığında yazarın, Şamanizmi ele almasında ki amacının Orta Asyalı atalarımızın bir şamanlık döneminden geçmiş olması nedeniyle kültürel kimliğimizi tanımak ve bilmek amacı güttüğü görülür.

23) Türler ve Sınıflar

Bu bölümde her şeyi kendi mantığına göre sınıflayan kültürlerin nasıl sınıflandırılabileceğinden bahsedilir.

24) Uygarlık ve Kültürler

Uygarlığın evrensel, kültürün ise yerel, yöresel, mili sayıldığı göze çarpmaktadır. Bu ayrımdan yola çıkarak uygarlık ve kültür arasında ki farklılıklar sıralanarak aslında uygarlığın kültürden oluştuğu, kültüründe uygarlığın bir parçası olduğu vurgulanmaktadır.

25) Üretim Biçimi Olarak

Kültür tarihi açısından, alet teknolojisi ve üretim biçimi arasında ki ilişki açıklanmaya çalışılmış birbirlerinden nasıl etkilendikleri belirtilmiştir.

Bu açıdan bakıldığında üretimin ne şekilde gerçekleştiği üretimi ne denli etkilediği en önemlisi de üretimin bir yaşam biçimi olduğu vurgulanmıştır. Üretim biçiminin değişmesi, kültürün değişmesidir.

26) Varlık Türü Olarak

Burada kültürün nasıl bir varlık alanı olduğu sorusu dikkatleri çekmektedir. Bu sorunun yanıtı hep aranır ama ne yazık ki bulunamıyor. İnsan hep sorar sorgular ama her zaman yanıt veremez.

27) Yasalar ve Yasaklar

Toplumsal yasaların toplumdan topluma değiştiği,  zaman içinde de büyük değişmeler, çelişkiler gösterdiği söylenir. Ayrıca toplumsal yasa ile doğa yasaları arasında ki farklılıklardan bahsedilir. Sonuç olarak yasak ve yasaları bilerek ve bilmeden çiğneyenler vardır denilebilir.

28) Zen Budizm-Tasavvuf

Budizmin kolu olan Zen tarikatı ile İslam’ın kolu olan tasavvuf felsefesi arasında bir ilişki olup olmadığını bulunmaya çalışır yazar.

Sonuç

Sonuç olarak ise yazarında tam emin olmadığı kanısına “Zen Budizm ile Sofizm arasında, aklı açıkça yadsımayan fakat sezgisel bilgiye ağırlık veren benzerlik ortaya çıktı mı? Bilemiyorum” sözleri ile varmış oluyoruz.

Bu kitap, antropolojiye giriş kitabı olarak nitelenebilir. Kültürü tanıtmaya, sevdirmeye, herkesin kültür kavramı ile ilgili istediği bölümü severek keyif alarak okuyabileceği aynı zamanda da sorularına yanıt bularak yeni sorular oluşturacak gerçek bir ABC’dir, denilebilir. Okurken çok şey öğrendiğimi ve başka okurların da çok şey öğreneceğine inanıyorum.

Her sabah olduğu  gibi, evin gelini

Gün doğumundan önce uyandı.

Önce avlulara göz gezdirdi

Düzeltti dünden kalan  öte beriyi

Sırtında  günler öncesinden

Kuruttuğu  buğday torbası

El attı, dibeğin yanında duran

İki akrabası…

El birliğiyle  temizlediler dibeği

Sonra bulgurla doldurdular içini.

Vurdular tokmağı sırasıyla

Kepeğini çıkarasıya

Kurutup hazırladılar sofraya

Akşama yorgunluğun tatlı telaşı.

Hüzünle, kırgınlıklarla dolu ömrümüzün dibeği

Hani bu yorgunluğun üstüne

Vurmak dünyanın dertlerine tokmağı

Dibekte dövülen buğday misali…

Kepeği çıkar belki

Demokrasimsi

Demokrasilerde muhafazakârlık olur. İnsanların bir kısmı geleneklerini, dinî inanç ritüellerini ve alışageldikleri, kimseyi engellemeyen yaşama biçimlerine bağlıklarını savunmak isteyebilirler. Ancak demokrasiler totalitarizmin hiç birine meşruiyet sağlamaz. Demokrasisi gelişmiş ülkelerde dini ya da mezhep temellerine dayanan bir toplum mühendisliğine soyunan parti bulunmamaktadır. Türkiye’de biraz farklı. Türkiye’de şu sıralarda siyasi yelpazenin sağ tarafında muhafazakâr bir parti yoktur. Öncekiler, Adalet Partisi, ANAP, DYP gibi partiler de liberalizmi savunmadıkları gibi, zorda kaldıklarında modern muhafazakârlığı savunmak yerine ordu yüzünden zoraki demokrat olduklarını söyleyip duruyorlardı. Her şeye rağmen yine de vardılar.

Demokrasilerde milliyetçilik de bir değerdir. İnsanlar ülkelerinin gelişmesi, kalkınması, dünya üzerinde saygın bir yer edinmesi ve uygarlığa katkı yapmasını ve yurttaşlarının daha müreffeh yaşamasını istemeleri istenilen bir durumdur. Demokratik ülkelerde milliyetçilik siyasi yelpazenin sağının da, solunun da ortak değeridir. “Ülkem gelişmesin, insanım iyi yaşamasın” diyene normal insan gözüyle bakılmaz. Milliyetçilik ortak değer olduğundan milliyetçilik üzerinden siyasi çekişme olmaz. Ancak ırkçılık (kavimcilik, etnikçilik, şovenizm) milliyetçilikten farklıdır. Bir ülkedeki herhangi bir kavmin üstünlüğü ya da ayrıcalığı veya ayrılık-gayrılık politikası gütmesi milliyetçiliğin ruhuna aykırıdır. Demokrasilerde ırkçıların dernek veya parti olarak örgütlenmesine izin verilmez. Bazen ırkçı hareketler yasal boşluklardan ya da görmezden gelindiğinden de olsa partileşebilirler. Uygulanan politikalarla bunlar eritilir ya da partileri kapatılır. Avusturya’da Halk Partisi önderi Haider ile 2005’te birinci parti oldu. Koalisyon kuracakken AB’nin itirazıyla koalisyon engellendi ve partisi yasaklandı. Yunanistan’da ırkçı Altın Şafak partisinin geçen yıl milletvekilleri meclisten yaka-paça atıldı ve partiye büyük bir operasyon yapıldı. Bulgaristan’da Ataka partisi için de benzer operasyonlar yapılıyor. Almanya, İngiltere gibi ülkelerde ırkçılık yasaktır.

Bizde din ve mezhep öncelikli bir parti demokrasi sayesinde iktidarda ve medyaya göre de Kürt partisi Bdp ana muhalefet durumundadır…

Demokrasiyi geliştirmiyoruz, geleceğin sorunlarını ülkeye ekmekle meşgulüz.

Sol hasta

Hem Cemil Meriç hem de Alev Alatlı, çok değerli aydınlarımızdır. İsmet Özel de öyle. Solcuydular. Solculuk onları yola, entelektüel yolculuğa çıkardı, yol aldılar. Sonra? Sol değerlerden değil ama solculardan kaçtılar, sağa sığındılar!.. Sol tayfa bunun üzerinde düşündü mü? Hayır, umursadığını bile sanmıyorum. Özeleştiri yapmak yerine suçladı. Solumuz, sol entelijansiyamız, sol kültürümüz, sol yanımız hastadır.

Opera

Sanat soyutlamaktır. Bir manayı güzellikle ifade etmenin bir yoludur. Şiir, anlatımı sayfalarca sürebilecek bir anlamı bir matematik formülü yazar gibi kısa ve güzel bir ifade ile anlatmaktır ama bazen kelimeler kifayet etmez. Tiyatro bir durumu canlandırarak ortaya koymak, müzik bir anlamı, duyguyu başka bir yolla, uyumlu seslerle anlatmak; roman, resim, heykel yine öyle. Bazen öyle bir an gelir,öyle bir durum ortaya çıkar ki bu anlatım biçimlerinin hiçbiriyle anlatamazsınız. Çok daha üst düzeyde bir soyutlama yapmanız gerekir. İşte, opera ve baleye o zaman ihtiyaç duyarsınız. Opera ve bale bütün sanatların karmasıdır âdeta. Kelimelerin kifayet etmediğinde yanına müziği, o da az gelirse tiyatroyu, resimi ve mükemmel bir sanat eseri olan insan bedenini de koyarak anlatırsınız manayı, güzellikle…

Ya da bir güzelliği aynı anda birçok sanatın işbirliğiyle yaşadığınızı düşünürsünüz. Aynı anda aynı “şey”i anlatan bir şiir, roman, hikâye, resim, müzik eseriyle ilgili olduğunuzu düşünün. Hepsini birden yaşamaktasınızdır. Karşınızda beden diliyle, sesiyle, resim ve müzikle bir şeyler anlatan bir takım vardır. Sizi akıl, duygu ve düşünce ufkunuzun ötesine götüren… Orkestrada her bir sesi ayrı ayrı hissetmeniz gerekir. Viyolonsel, kemanlar, davul, zil… O karmaşada, farklı seslerden ortaya çıkan akıl, duygu ve anlam yüklü uyumlu mesajlar sizi akış haline getirebiliyor mu? Opera ve bale tembel seyirci istemez, dersinize çalışarak gitmelisiniz, neyi izleyeceksiniz, hikâye nedir, kim yazmış, kim bestelemiş? İzlerken aslında hikâyeyi biliyorsunuzdur. Anlatımın sizi akış haline getirip getirememesidir mesele.
Akış hali ne mi?

Siz tuğkleğ nasil diyoğ, boole transcendental bir ekşın

Yamalı bohça

Düşünüyorum, anlamaya çalışıyorum: İslamcı aydın, toplumun muhafazakâr kesimini karşısına almamak adına, onunla iliştirilmiş (embedded) bir ortakyaşarlık ilişkisi kuruyor. Sonra kendi ürettiği kitlenin kontrolünü kabul etmek zorunda kalıyor; cehaletin sözcülüğüne soyunuyor. Gerekçesi ise “âvam böyle istiyor”! Böyle olunca aydın değil, avamın sözcüsü oluyor, cehaletin dediği oluyor. İyi de, nasıl yol alacağız?

İslamcı aydın, Sanayi devrimini ve onun sonuçlarını görmek istemiyor. Okuyorlardır zahir, lâkin kıraatlerinde sınaî inkılâbından sonrası yok. Bilmediklerini artık aptallarımız da biliyor. Yoksa nasıl böyle yaparlar ki!.. Son dört yüz yıldaki gelişmeleri görmek, duymak, anlamak ibret alarak kendi sentezini yapmak da istemiyor. Dört yüzyıl öncede yaşıyor ve kendisini 21. yüzyıla sürgüne gönderilmiş gibi, diasporada hissediyor. Günümüze sürgüne gelmişler, diasporadadırlar, vatanlarını, 16. yüzyılı özlemektedirler. Çivileri sökmeleri vatan hasretindendir. Anavatanı 16. yüzyıl ve sürgünden kurtulmak için kendisiyle beraber toplumu da 16. yüzyıldaki anavatanına taşıyarak huzur bulacağına inanıyor. Dört yüzyıl geriye giderek bugünü düzelteceğini sanıyorlar. Zira, Sanayi devrimi aslında Doğunun Batı karşısında yenilgisidir ve bu yenilgiyi kabul etmemek adına modernizmi yok sayıyor veya ona direniyorlar. Bunun ortaya çıkardığı entelektüel körlük, tehlikeli yollarda çukura düşmesini ve ikna ettiği toplumun başını belaya sokmasını da kaçınılmaz kılıyor: İslam toplumları ortaçağı aşamıyor. İslamcı aydın öyle bir yere çıpa atmış ki onu oradan çıkarmak kabil değil. Öyleyse, İslamcı aydını kendi halinde bırakmak zorundayız. Peki, onların kontrol ettiği kitleleri? İlginçtir; modernizmin ortaya koyduklarına karşı çıkarken, modernizmi de tepe tepe kullanıyorlar? Yamalı bohça gibi bir kafa taşımak böyle bir şey galiba…

Ar

Biz? Biz başörtüsü muhabbetine devlet yıktık ya, bu da bize âr olsun.

Hazır yiyim

Alışveriş yaptığım markette konserve ve hazır yiyecek bölümü giderek genişliyor. Merak ettim; nelerin konservesini yapıp satıyorlar diye. Tuna-ton balığı… olabilir, kuru fasulye konservesine de alıştık. Bugün haşlanmış patates konservesi gördüm yahu… Bre, bu millet artık patates haşlamayı bile yap(a)mıyor ve marketten konservesini alıyorsa… (cümleyi tamamlayamadım, siz tamamlayın)… Bir öneri: Tiz elden mekteplere Osmanlı usulü patates haşlama dersi konula

Atam bilir

Atasözüne bak: “Dünya arsızın, güzel nursuzun, para hırsızındır”. Adam hayatın şifresini bir cümlede çözmüş… Kalanı da bizimdir; var mı ötesi. Geride hayatı hala anlamlı kılacak şeyler var. Görene, bilene, emek harcayana…

Din kültürü

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ülkemizde uygulandığı şekliyle din derslerini insan haklarından “kişinin eğitim hakkı”na aykırı buldu. Türkiye bu karara uymak zorunda. Eğitim sistemimizde önemli bir sıkıntı durumunu ortaya çıkardı. Düzenleme yapılmak zorundadır.

Okullarda din dersinin zorunlu derslerden biri olarak öğretilmesi gerektiğini (hala) savunan biri olarak bu kararı doğru buluyorum. Zira yıllardan beri birçok kesimden insanın “bu şekliyle” din derslerinin Sünni ilahiyat öğretmenleri tarafından bir tür Sünnicilik eğitimi biçiminde verildiğini dile getiriyordu, gözlemliyor, görüyorduk. Haddini iyice aşan ve pervasızlık gösteren öğretmenleri de gördük, duyduk, okuduk. Adı “din kültürü” olsa da müfredat (içerik) de öyleydi. Eleştirilere kulak asmayıp, bildiğini okuyan siyasi zihniyeti durdurmak açısından, insan hakları mahkemesi olmasaydı ne olurdu bilmiyorum. Kararı hala anlayamadıklarını konuşmalarından anlıyoruz. “Ben çokum, ben seçildim, öyleyse her bir şeyi seni dikkate almadan, istediğimi yaparım, İslamı ben böyle ve doğru anlıyorum, sen de benim anladığım gibi anlamak zorundasın” anlayışı çoğulcu demokrasiye de, kul haklarına da aykırıdır. Kendi inançlarına saygı bekleyenlerin, başkalarının inançlarına da saygı göstermesi gerekir.

Benim savunduğum zorunlu din kültürüdür. Savunma gerekçem, bir bilgi türü olarak Dinsel Bilginin kullanılmasının öğretilmesi, tarihsel ve sosyolojik bağlamda dinin ve inancın önemi, taraf olmadan din ve mezhepler tarihi, inanma ve dini algılama biçimlerinin birbirine benzer ve farklı yönleri gibi konuların öğretildiği bir içeriktir. Olması gereken budur. Göreli bir alan olan “inanç” alanında bir mezhebin inanç ve uygulamalarının öğretilmesi işine (çoğunluk olsa bile) okul girmemelidir. Bu ailenin alanıdır, aile çocuğuna iman esaslarını ve uygulamalarını öğretmelidir; okul değil. Çocuklarıma bir başkasının din öğretmesini kendime saygısızlık sayarım. Ayrıca ibadethaneler ve mezheplerin kendi kuruluşları da vardır (Kur’an Kursu gibi) Okul subjektif konularda ortak değerlerin vurgulandığı ve müfredata aldığı bir yerdir. Din öğretiminin bu şekli savunulamaz. Laikliği iş olsun diye savunmuyoruz, bir zarurettir. Hem laikliği, hem inanç özgürlüğünü hem de bunun adil bir dengede icrasını savunuyorum, savunmalıyız.

Başbakan sünni imam hatip okulları için “gözbebeğimizdir” demişti. Çok sayıda açıldı. Genellikle merkezi yerler tahsis edildi. İlk yıl çoğu öğrencisiz kaldı. Şu sıralar personel, araç gereç ve birçok hususta tahkim ediliyorlar. En kaliteli okullar haline getirilerek talebi artırmaya çalışıyorlar. Ayrımcılık yapılıyor. Önceden yetiştirilenlere yönelik en önemli eleştiri, ülkedeki din birliğine zarar vereceği endişesi idi. Endişeler haklı çıktı. Şimdi yetişenler önümüzdeki on yıllarda bakalım ne getirecek, ne götürecek…

Maazallah

Bir hoca efendi buyurmuşlar ki, “kadınlar olmasa daha çok erkek cennete gidecek!”  Belki de, kadınlar burada eleme yaparak hurileri öküzlerden korumaya çalışıyorlardır. İmtaan dünyasındayız hocam.

Bu tür adamların beyni uçkuru içinde hapis olmalı. Ya da ne yiyip içiyorlar, ne okuyorlar araştırmak lazım. Etraflarındaki kadınların kapanarak neden kendilerini korumaya aldıklarının ipuçları bulunabilir. Kadını sadece cinsi münasebet aracı olarak görüyor olmalılar. Sadece kadınlar mı, bunların yanında erkeklerin de bulunmaması lazım. Maazallah…

Bilgi türü

Bir sorunla karşılaştığımızda o konu hakkında ne kadar etraflı bilgiye sahip isek sorunu o kadar kolay çözer ve isabet oranı yüksek karar verebiliriz. Daha önemli olan ise şudur. Sorunu çözerken kullandığımız bilgi hangi yolla elde edilmiş ve asıl, hangi tür bilgidir! Gündelik bilgi mi, bilimsel bilgi mi, estetik bilgi mi yoksa dinsel bilgi midir? Hepsi de bilgidir ama her biri gözümüze başka bir gözlük takar… Baktığımız şeye göre değişmekle beraber, en iyi gözlük bilimsel bilginin gözlüğüdür. Arada bir camlarını silmek kaydıyla.

Orduda Mehter

Bir karakter vardı, sık sık karşılaşırdım, e-sosyal olmadan önce. Her türlü pis işin içinde olmuş, ahir çağında tövbe etmiş olurlardı. Tövbeden sonra ise kendine müslüman olmaz, başka bir kötülüğe batarak, yobazlığın yıkılmaz kalesi haline gelir, kendisini dini töre bekçisi sayarak etrafına cehennem hayatı yaşatırlardı. Ahlaksızlık ve yobazlık tek yumurta ikizidir, birbirinden ayrılmazlar.

Osmanlı da sondan önceki yüzyılında öyle oldu. Bilim ve felsefeden uzaklaştı ve battı. Battığını görünce dine sığındı. Yobazlığıyla Türkmen düşmanlığı paralel biçimde arttı. Meşhur adaletini de hoşgörüsünü de yitirdi. Bilim ve felsefenin olmadığı yerde, din insanı dinden de eder. Osmanlı yobazlaştı. O zamanın yobaz kafası galebe çaldı. Bu kafa hakimiyeti ordu orkestrasını, mehterini bile “müzik günahtır” diye, “o yüzden batıyoruz” diye yasakladı. Mehteri de, müziğini de unuttuk. Aradan birkaç kuşak geçti. Ve sonra Osmanlı kurtuluşun bilimde olduğunu, onun Batıda bulunduğunu anladı ve taklitçilikle de olsa Batılılaşmaya başladı. (Kınamıyorum, başlangıç için taklitçilik kötü değildir, süreklileşmesi kötüdür. Beni bilenler kökten Batı karşıtı olduğumu, kerhen modernist olduğumu bilirler) Batılılaşmayla birlikte akıl selametine kavuştu. Bilim ve felsefeyi yeniden keşfetti. 19. yüzyıl Osmanlısı devrimcidir. Yobazlıktan yobazlar izin verdikçe kurtulmaya çalışmıştır. Devrimciliği Osmanlıyı kaçınılmaz sondan kurtaramamıştır ama yobazlıktan büyük ölçüde, devlet olarak kurtulmuş, ciddi bir aydın kitlesi üretmiştir. O zamanın yobaz kafası Osmanlı düşmanıydı. Bilim, felsefe ve özgürlükten o zaman da nefret ediyorlardı. O kafa son yüzyılında Osmanlıda iktidara gelemedi ama Cumhuriyette devleti ele geçirdi, naaber?

Son yüzyılında Osmanlı Mehter Takımını yeniden kurdu. Eski marşlar unutulmuştu, yeniden marşlar yazıldı. Son yüzyılında Osmanlı devleti zamanın İslamistlerine karşı mücadele vererek varlığını sürdürdü. Modernistler, Kemalistler, Demokratlar niye son yüzyılın aydınlığını sahiplenmiyorlar anlamıyorum. Başka tür bir yobazlık olsa gerek.

Bir subay askerlerine mehter marşlarından birini söyletmiş, pek şaşırmışlar. İnsaf edin yahu, Britanya ordusunun ya da Bizans ordusunun marşını söylememiş. Modern Osmanlı ordusunun marşı… 2.220. yıldönümünü kutlayan bir ordudan söz ediyoruz.

Ağalar, Osmanlı son yüzyılında yobaz kafa ile mücadele etti ve onu yendi. Osmanlıyı toptan reddedip köksüzlüğe talim etmektense, yobaz karanlığa karşı çıkıp Osmanlının aydınlığını niye sahiplenmiyorsunuz? Bilgisizlikte yobazlık ile yarıştığınızın farkında mısınız? Hatırlatayım mı, çocuklar siz dine ve modern tarihe, Osmanlı’nın aydınlanma çağına karşı değilsiniz, yobazlığa karşısınız.

Aferin o subaya. “Allahü Ekber”. Çatlayın len.

Diyalektik

Kenan Evren zamanıydı. Üniversitede öğrenciydim ve Bilimsel Araştırma Yöntemleri dersini Niyazi Karasar hocadan alıyorduk. Polis sık sık okulda ve öğrenci evlerinde arama yapardı. Bu kitabı yanında bulunan öğrencileri tutukluyordu. Hoca da, biz de anlayamadık. Sonunda hoca polisten sormuş. Kitabın içinde Diyalektik Yöntem bulunduğu için öğrencilerin solcu olduğuna karar vermiş meğer polis (solcu olmak yasaktı). Hoca emniyet müdürü ve valiye çıkarak diyalektiğin ve kitabın masumiyetini anlatmaya çalışmıştı… İlginçtir, daha sonra yazılan Bilimsel Araştırma Yöntemi kitaplarında “diyalektik yöntem”den söz edene rastlayamadım. Felsefesine gerek yok zaten, Yök, bilgin değil, araştırma teknikeri istiyor, prof olmak için anket doldurtuyoruz zaten

Abartı

Abartıyorum: Çok sesli müziği anlayarak, hissederek dinlemeyen birinin güzel yemek yapacağına inanmıyorum.

Tahakküm

Ankara ve İstanbul’da durum nasıl bilmiyorum. Taşra berbat, boğuluyorum. Tahakküm edici bir güruh ile karşı karşıyayız. Kendi haklarını elde etmek gibi bir derdi yok. Talep edip alamadığı bir hakkı da yok. Başkalarının haklarını imha etmeye çalışıyor. Kendi ilkelliğini başkalarına dayatan, kendi hal ve davranışlarını sorgulamayan, özeleştiri yapmayan, “sen de benim gibi olacaksın, benim keyfime göre yaşayacaksın” diyen bir anlayış var. “Sen öl” diyorlar. Bunların talepleri ciddiye alınamayacağı gibi, oturup konuşulamaz da. Selamını almak bile insan olan için yeterince utandırıcıdır.

Mankurt sol

Solcuları harbiden dövücem. Felekten başka, devletten de çok dayak yedikleri için kıyamıyorum. Ama hal ve gidişleriyle emperyalizme hizmet eder oldular, affetmem arkadaş  Kavram kargaşası içinde sapı samanı birbirine karıştırdılar. Yahu çocuklar siz kavimciliğe, ırkçılığa karşısınız, milliyetçiliğe (Türkiyeciliğe) karşı değilsiniz. Türkilizce söyleyeyim, siz nationalist değil, patriotistsiniz. Başka ülkelerdeki solcular da öyledir. Kastro önce Küba’yı düşünür. Kastro Küba içinde kavim ayrımı yapmaz, yapanı da, ayrıcalık isteyeni de affetmez, o kadar. Ama ülkesi için canını verir. Ülke içinde yaşayan kavimlere “ulus, millet” dediğiniz zaman içinden çıkamıyorsunuz. Her ülkede bir millet, çok kavim yaşar. Kavimlerin toplamına millet denir. Bunu derken milletin bir konfederasyon olduğunu da anlamıyoruz. Bunu, kavimleri yok saymak diye anlamayın. Her kavmin kendi kültürünü yaşaması, dilini öğrenmesi, hatta istiyorsa kendi dilinde de eğitim almak gibi haklarını yok saymak anlamına gelmiyor. Rusya’dan gelen herkese “Rus” diyoruz, tebaa, uyruk, milletinin adı anlamındadır. Ama Rusya’da yüzlerce dil konuşuluyor ve yüzlerce kavim var demektir. Ama biz hepsine birden “Rus” diyoruz. Onların buna itiraz etmek aklına bile gelmiyor. Bu hukuki bir durum. “Ben Rusum” dediğinde Moskoviç kavmindenim demiş olmuyor, uyruğunu söylüyor. Milliyetini sorunca böyle diyor. Kavmini, etnisini sorunca hiç duymadığımız bir kavim (ırk, etni) adı söylüyor. Söylesin ya da söylemesin, ulusal-uluslararası hukukta hangi devletin vatandaşı, üyesi isek o devletin milletinin adıyla anılırız. Ben yarın Türk vatandaşlığından çıkıp Almanya’nın vatandaşı olsam artık “ben bir Almanım” derim; oranın vatandaşı olduğum için. Ama kavmim şu anda ne ise, Alman vatandaşı olunca da aynıdır. Bunu anlamak niye zor? Bir ülkedeki halklar (buna millet denir) aynı gemiye binerek kader birliği yapmıştır. Benim kavmimin kaderi ile başkasınınki artık aynıdır. Eğer kendi kavmim için ayrıcalık yapar, istersem, kavimci olurum. Birlikte olma durumuna aykırı. O yüzden ben Türkiyeci yani milliyetçi olmak durumundayım. Solcu da sağcı da olsam bu böyledir. Küreselleşen emperyalizmin eski oyunu olan ayır-parçala-böl-sömür politikasına alet olmak ne zamandan beri antiemperyalistlik oldu? Solculuğu kimden öğreniyorsunuz?

Ebat

Bu ülkede 44 numaranın üstünde çorap imalatı neden yok? Kaç şehirde aradım, yok. Basketçi çorabı olurmuş diye akıl verdiler, burada o da yok. Bu kadar mı ufak tefek bir toplumuz. Bir de çoraplar tek kullanımlık mı üretiliyor; ilk yıkamadan sonra büzüşüyor, çekiştire çekiştire, yırta kopara giymekten bir hal geldi. Standart ötesi insanları neden dikkate almıyoruz? Nerde bu devlet, hani demokrasi?

Demokrasi mecburiyeti

Normal şartlar altında hiç kimse demokrat filan değildir. Her birimiz kendi görüşlerinin hakim olmasını ister. Herkes bizim gönlümüze ve izin verdiğimiz kadar yaşasın isteriz. Ama bu mümkün değil. Çok kişiyi imha etmek gerekir. O yüzden birbirimize fazlaca karışmadan bir arada yaşama çözümünü bulmuşuz. Buna demokrasi, insan hakları filan yönetimi diyoruz. Bakın etrafınıza, dilinden demokrasi kelamını düşürmeyenlerin çoğunu konuşturduğunuzda aslında demokrasi istemediğini, demokrasiyi kendi diktasını kurmak ve paşa gönlüne göre, başkasını dikkate almadan yaşamak olarak anladığını görüyoruz. Demokrasiden anladıkları budur. Oysa demokrasi bu değildir.

F. Gülen, Süddeutsche Zeitung’dan Christiane Schlötzer’e verip, 13 Aralık 2014 tarihinde yayınlanan röportajında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ülkeyi “tek adam devletine” dönüştürmekle eleştirdi. Gülen, “Türkiye’nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olmaktan ziyade bir parti devleti, hatta bir tek adam devleti olduğu izlenimi uyandırdığını” belirtti. “Türkiye’de kuvvetler ayrılığı ilkesinin ortadan kalktığını” ifade eden Gülen, “Türkiye’nin içeride bir kutuplaşma dışarıda ise her gün itibar kaybı yaşadığını ve yalnızlaştığını, ülkenin içine düştüğü durumun kendisini üzdüğünü” söyledi.-

İzleyicileri bugünlerde operasyona maruz kalmış durumda. İnanmak istiyorum ki bu ifadesinde samimidir. Ama daha bir yıl öncesine kadar iktidarın örtülü ortağıydı ve iyi şeyler yapmadılar. Aynı şeyi Akplilere ve üniversiteler dahil, çeşitli kurumların yöneticilerine de söylüyorum. Hukuk size de lazım olacak. Bal tuttuğunuz parmağı değil, artık kâseyi de yalıyorsunuz. Atamalarınız, görevlendirmeleriniz, torpilleriniz, adam kayırmalarınız, devlet memurlarınızın parti memuru gibi olması bir gün başınıza iş açacak. Bugün başkanın gücüne inanan amir ve memurlar, adaletin elbet bir gün karşınıza çıkacağını ve bunun için çok beklemeniz gerekmeyeceğini bilmelisiniz. Gülen gibi sonradan demokrasiye geleceğinize şimdiden gelin. Demokrasi istediğimiz değil, mecbur olduğumuz yönetim biçimidir.

Hümanizm

Kavimcilik ve mezhepçilik batağına doğru yürümekte olan bir toplumuz. Hümanizmi anlatamadık, kavimcilik ve mezhepçiliğe karşı insancılığı ileri sürüp ulus-devleti öneriyordu. Hümanizm, resmi ve sosyal hukuki düzenlemeleri ırk ve mezhebe göre değil, yurttaşa göre düzenlemektir. İnsaniçincilik budur. Kemalizm tam da bunun yolunu açmıştı. Anakroni özürlü kafalara “jeton” düşmedi. Hümanizmi kabul etmeyen kavimci ve mezhepçilerin dilinden bir de demokrasi sözü düşmüyor, iyi mi!.. Hümanizmi içine sindirmeden, ırkçılık ve mezhepçilik yapınca demokrasi yerleşmez! Bir başka sorunumuz, bu ülkede tarihçiler, bunca olan ve gidişata bakarak neden etnogenez kavramını açıklamazlar anlayamıyorum. Etnogenez kavramı tarihçilerin bazılarının kulağına bile çalınmış değildir. Binmişiz bir alamete…

Saçılım

Irkçı “Kürt” ile mezhepçi “bilmem kim”, otruşmuş Türkiye’nin geleceğini planlıyormuş. Benim fikrimi de sorarlar mı acaba, ben de burada yaşıyorum. Bu yolla aldığınız kararı, ne olursa olsun, tanımayacağımı şimdiden söyleyeyim; sürpriz olmasın!

Saygı değmek

İnsan sırf insan olduğu için yaşı, cinsiyeti, memleketi, kavmi, dini, mezhebi, dinsizliği, imanının derecesine bakılmaksızın saygıdeğerdir, sosyal ve yasal yönden eşittir. Ahlaklı ve erdemli insanlar böyle kabul eder ve sağlıklı sosyal ilişkiler bu zemin üzerinden sürdürülür. Birileri kendisini cinsiyeti, yaşı, dini, mezhebi, kavmi, siyasi görüşü, takva sahibi olduğunu düşünmesi, felsefi görüşleri vb yönlerinden diğerlerinden üstün sayıp, farklı olanları aşağılıyorsa, aşağılığın tekidir. Bir zavallının ilkel ve ahlaksızca kin ve nefreti beni değil, onu alçaltır. Çeşitli toplum kesimleri için hiç kimse değerlendirme yapamaz. İnsanı değerli kılan, sahip olduğu doğuştan gelen genetik ve sonradan edindiği sosyal-kültürel özellikler değil, ahlak ve erdemlerinin yüksekliği ve ülkesine-insanlığa ne kattığıyla ilgilidir ve kişiseldir. Saygı karşılıklıdır ve saygıdeğerindir. Neyine saygı duyacakmışım?

Medeniyetiniz

Bir gün kimliğimi yırtıp atıcam, adımı unutucam, bilmeyip görmediğim bir yerlere gidicem, hiç traş olmayacağım, hiç yıkanmayacağım, elbise giymiyecem, soğuktan ötürü giyersem onları da yıkamayacağım, hiç kimseyle tanışmıyacağım, sevmediğim adamların yüzlerine karşı küfredecem, dayak atarlarsa el kaldırmadan dayağımı yiyicem, doktora gitmiyecem, ekmiyecem, biçmiyecem, ot otlayacam, hiç kitap okumayacam, uykumun geldiği yerde kıvrılıp uyuyacam, kimseye fayda da vermiycem zarar da… İstanbul hanımı ağzıyla da konuşmuycam.

İyi ki bir hayat var, kalıplarınızla kurallarınızla iflahımı kestiniz be. Başlıyacam medeniyetinize.

Üşüdüğümüzde camı kapatmak kadar,

kolay olsaydı keşke;

-sevilmediğimizi anladığımızda,

kişiye yüreğimizi kapatmak.

-Müşfik Kenter

Yine bir sürü saniyeli dünleri geride bıraktık. Ne mi değişti? Şöyle bir dönüp bakın arkanıza…

İnsanlara bakarken gözlerinden küçücük hayat hikâyeleri okuyorum, biriktiriyorum, düşünüyorum, kah üzülüp kah tebessüm ediyorum. Sağlık sorunları, sınav sıralamaları, vize mağduriyetleri, tembellik bahaneleri, kişilik çarpışıklıkları, televizyon programları, ölüm haberleri, siyaset oyunları,bedelliler, bilim içindeki hurafiyet, saygıdaki mahrumiyet, yalnızlıktaki gözyaşı, kalabalık içinde  anlaşılmamanın tekilliği,  eskiden varolan öğretmen görüntüsü ve azizliğinin yerini bıraktığı (hala daha öğretmenliğin kutsallığının bilincindeki genç arkadaşlarımı ayrı tutarak) aklı bir karış havadaki insanlar, doktorculuk oynayanlar, ölecekken sahip çıkıp bebek misali yavru kedi büyütenler, kutuplaştırılmaya kapılıp yüreğine gölge düşürüp tökezleyenler, farkındalığın sorumluluğunu üstlenip kafası bunalanlar, alışkanlıkla sevgi kavramını karıştıranlar, çıkarı bitinceye kadar canım cicim yapanlar, görüşülemeyenler, tutsaklıklar, yenilgiye uğrayanlar, çok bilenler, delirenler, anlatıp da anlaşılamayıp kahrolanlar, aile olamayıp aile sıcaklığını nerede bulacağını bilemeyenler, mendil satanlar, cimriler, pasta yiyenler,  mankenler, oyuncular, aşıklar, idealistler, dinciler, ateistler, utangaçlar, anılanlar, analar,  evlatlar, düğünler, cenazeler ve vazgeçmeyenler…

Ne kadar daha büyüttü bizi zaman bilebilir misiniz? Bir daha aynı şartları yaşayamayacağı için çocuk gibi teslim olan insanların duygularını anlayabilir misiniz ya da teslim olup da kendinden taviz veren kişilere tekrar saygı duyabilir misiniz? İyi niyetinizi aptal olduğunuzu düşünmelerine rağmen koruyabilir misiniz? Yaşamakla mücadele edeyim derken hayatınızı kaçırmış olabilir ya da vatan dediğiniz kutsalın yaşadıklarına azıcık kulak verebilir misiniz? Siz sevgili insanlar kaçırmak üzere olduğum keçilere DUR diyecek olanınız var mı?

Varolanın hükmü hep kendi gerisindeki güçsüzlere.

Ne yazık artık umut tacirliği akımı başladı, sahi biz ne istiyoruz ne için yaşıyoruz?

Herkesin dilinde ahkâm kesmeler, lafta doğruluk, dürüstlük, kardeşlik, saygı, hoşgörü bence hepsi sadece uygulanmayan daha da doğrusu herkesin işine geldiği gibi gerçekçi hatta namuslu adamcılık oyunlarının sahne aldığı bir oyundan ibaret.

Büyük sistem apayrı ama içindeki o çarklar yok mu? Peki ya biz o sistemdeki hangi çarkız ?

Birey olarak bir çark gibi hissedebiliyorsak, sistemde insan olmanın değeri paha biçilemez. Çok az insan tanırım gerçekte olduğu gibi yaşayan, kusurlarını başkalarının eksiği üzerinden örtbas etmeyen, gerçekten sevebilen, üzülünce acıyı tüm hücrelerinde hissedebilen, hatayı ilk önce hep kendinde arayan, yanlışsa özrü bile utana sıkıla dileyen, adam gibi insan olan.

Her şeye vakit var ölmediyseniz hala daha şansımız var demektir. Lütfen önce kendinize karşı saygılı olun sonra tüm insanlığa ve dünyaya. Küresel ısınmaya sebebiyet veren o cani yaratıklar diye bahsetmesin bizden sonraki kuşaklar… Vakit sabaha, umutlar uyanışa doğru akarken biz biraz daha eskidik. Şarap değilseniz yaşınızın önemi yok derler, daha fazla ertelemeden var mısınız gerçekten yaşamaya?

Hayaller mi, koşmaya devam edin; evren onları mutlaka bizlere verecek.

Sevin ama… kişiliğinizden taviz vermeyin. Açıklayamayacağınız olaylar yaşamayın, kimseden özür dilemek zorunda kalacak davranışlarda bulunmayın. Kitap ve mutlaka şiir okuyun, ruhunuzu dinlemeyi ve şu para denilen sistemin sizi köleye çevirmesini elinizin içine yanaklarınızı alıp seyretmeyin. Hadi kalkın harekete geçin, sokaktaki köpeğin başını okşayarak, pencerenizin önünde ekmek kırıntılarını bırakarak, camgüzelinizin suyunu vererek, kar tanelerinin düşüşünü seyrederek gün doğumu ve batımını bekleyerek, yardım ederek, paylaşarak, anlatarak, anlayarak, gülümseyerek, varlığınızın kilometrelerce öteden güç verdiği insanları hayatınızda tutarak ya da sadece nefes aldığınız için hayatın farkına vararak mutlu olun. Başınıza bir felaket gelmesini beklemeyin illa. Yaşadığımız insan müsveddelerinin felaketleri içinde sahtekârlıklarına aldırmadan ama göz de yummadan.

3 Aralık Dünya Engelliler Gününüz kutlu olsun. Bu anlamı büyük ve derin gün yurdumuzun birçok yerinde, empati bolluğu içinde duyguların en yüksek seviyede olduğu güzel etkinliklerle kutlandı. Bu güzel güne emekleriyle renk katan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerine, Özel Rehabilitasyon kurumlarına, engelli yaşam üzerine çalışmalarıyla gündeme ses getirmeye çalışan sivil toplum kuruluşlarına ve bu çalışmaların içinde daima büyük bir özveri ile bulunan engelli kardeşlerime teşekkürlerimi dile getirmeyi borç bilirim.

Dünya toplumu olarak hayat mücadelemizin bitmek bilmez sorunları ve akıp giden zamanın aceleciliğine kendimizi kaptırmış vaziyetteyiz. Bencillik denilen illet öyle bir hayat damarlarımızda dolaşmaktaki kendimiz dışında hiçbir şey bir anlam ifade etmekten çok uzak… Dünya Engelliler Günü, sosyal medyada paylaştığımız özlü sözler ve özel eğitim kurumlarında bu güzel günü anlamlandıran gösteriler dışında, bizi de bir vakitsiz gelen kazanın ya da amansız bir hastalığın gözlerimizi karartacağı, tekerlekli sandalyeye muhtaç edeceği gerçeğinin farkına varma bilincinin çok uzağındayız. Her insanın bir engelli adayı olduğunu düşünmüyoruz, maalesef…

Bir zamanlar engelli bireylerimizi akıl yoksunu olarak nitelendirip akıl hastanelerine kapatıldığı, Hitler’in Nazi Almanya’sında sırf ari bir ırk yaratmak adına ölüm fırınlarında gaz odalarında eksik yaşamların küllendirildiği zalim kişilerin vahşi zamanlarından, eksik yaşamları güllendirdiğimiz iklimlere yol aldık. Engelli bireylerimizi toplum olarak kabullenme ve saygı açısından çok yol almamıza rağmen eksikliklerimizi tam olarak gidermiş de değiliz.

Engelli bireylere, eksik uzuvlarından, sırf bizden farklı oldukları için atmış olduğumuz şaşkın bakışlarımızın, onları nasıl da toplumsal hayattan dışladığının farkına dahi varmıyoruz.

Ortak yaşam alanlarımızda, engellerinden dolayı çektiği sorunlarının az da olsa giderilmesi için küçük ayrıcalıklara dahi tepki gösterecek kadar bencillik içinde olabiliyoruz. Daha da fazlası onlar için oluşturulmuş ortak yaşam alanlarını da işgal edebiliyoruz.

Eksik yaşamların bizimle iletişim kurmalarına, hayatlarımıza dâhil olma çabalarına masum dokunuşlarına bile katlanamayacak durumdayız.

Yayıncılarımız, yazarlarımız, kitle iletişim kurumlarımız engelli bireylerin kullanımını kolaylaştırmak amacıyla daha aktif çalışmalara yer vermemekte.

Engelli bireylerimizi sosyal toplum içinde kabullenmek, toplumsal hayatlarını sürdürebilmelerini sağlamak demokratik toplumların en önemli gerekliliklerinden biridir. Bu konuda kişisel eksikliklerimizi giderip onların hak ettikleri hayat şartlarını temin etmek çağdaş insan olma yolunda en büyük elzemlerimizden biridir.

Bir sonbaharın en enfes anı, şüphesiz, bir sabah uyandığınızda etrafınızın tamamen beyazla kaplı olduğunu gördüğünüz, gündelik elbiselerinizden feragat ederek urba hamalı olmaya başladığınız zamandır. Artık, güneşli zamanlara katık edilen hafif serin rüzgârlar, muhtemelen dört aylık bir seyahate çıkmış; yerine de, bir önceki yıl Balkanlar’a yahut Kafkasya’ya Nevruz zamanı yolcu edilen, aralıkla birlikte Anadolu topraklarına teşrif buyuran soğuk ve kar gelmiştir… Kış gelince, artık akşam ne zaman oldu, gün ne zaman doğdu bilinmez…

Anadolu’da zaman, her mekânda aynı işlemez. İstanbul’da örneğin, büyük iş merkezlerinde sabahla akşam arası, çalışanlar için öğle yemeği ve sigara aralarında önlerindeki bilgisayardan kendilerini ayırıp gerçek insanlarla konuştukları yahut gökyüzüne bakarak etrafındaki mekânı unuttukları anda farklı işlemeye başlar.  Osmanlı payitahtı İstanbul’da eğer bir gezmen değilseniz, sizde bıraktığı intiba, bizler gibi Anadolu’da yaşayan dimağlardakinden oldukça farklı olacaktır. Yürüdükçe uzayan sokaklar, her biri bir hayat acelesinde milyon tane insan, sayısız kedi, eskimiş binalar, bir zaman geldiğinde iliştirdiğin ve şimdi koyduğun yerde senden sonraki insanların hayalince silinmiş anılar, onlar, bunlar, şunlar ama en çok herkes… İstanbul’da kış, bütün bu hengâmenin arasında, kendiliğinden gelen ve geldikten sonraki zamanlarda ve gittiğinde genelde ulusal kanallarda uzun trafik keşmekeşiyle yahut hava durumu sunucularının elbise telkinleriyle daima teline maruz kalan bir yetim evlat gibidir. Büyükşehir insanı zaten makineleşmiş hayatında, onun günlük yekneksaklığına halel getirecek her şeyi birer düşman gibi gördüğünden, kış mevsimini fazladan bir gökyüzü hadisesi yahut gelip geçen ayların tabii fakat sevilmeyen hediyesi gibi düşünür.

Oysa İstanbul ile ilgili yapılacak en güzel şeylerden bir tanesi olan, Anadolu’ya trenle yahut otobüs seyahatiyle, önce İzmit’e yahut Bursa’ya yolunuz düşer… Bu iki şehrin de, grip olmuş bir ferdin tüm aile efradına hastalığıyla müşerref etme çabasının aynından mustarip olduğuna şahit olursunuz. İstanbul’un şehir yalnızı insanlarının daha hallicelerini görmeniz ve mahallede oturanların birbirine selam alıp verme sıklıklarının artması, yavaştan Anadolu’ya uzandığınız izlenimini oluşturur.

Denize sırtınızı verip; yüzünüzü uca dağlara yahut uçsuz bucaksız bozkıra çevirdiğinizde, zamanın işleme alışkanlığı da oldukça değişecek; kendinizi bambaşka bir saatler memleketinde bulacaksınız… Yazın sabah namazını kılmak için seherle güreş tutan Anadolu insanı, kışın, köy sokaklarında kalın urbalarının içinde nefesinden saçı kadar ak buhar üfleyerek hal hatır soran komşusunu sesinden tanıyacaktır. Kar kapıyı gece boyunca çevirdiğinden, her sabah, şehir insanının müşterek parklarda eşofmanlarıyla türlü aletlerde yaptığı jimnastiği, kendiliğinden bir işlevsel amaçla yapar köy insanı. Erkekleri kahvehanesinde yahut köy odasında, kadınlarıyla mutfaklarında geçen yazdan hazır ettikleri muhabbetlerini paylaşacak; gelecek baharda yahut yazda ömürleri kifayet ederse yapacaklarının planlarını anlatarak akşamı edeceklerdir…

Bundan altı sene önce, karnında bir oğlan olduğunu öğrendiğinde, nasıl sevinerek eve gelip annesine haber verdiğini dün gibi hatırlıyordu… İlk evladı zaten altı senelik hasretin bitim yeriydi; ikinci evladı da bir o kadar zaman sonra müjde gibi gelmişti… Doğuma yakın zamanlarında, rüyasında bir büyük zat -kim olduğunu hala söylemez- ‘Adını İbrahim koy kızım’ dedi diye, eşine ricacı olmuş; onlar da ‘Yiğit düşünüyorduk, ikisini bir koyalım, ne yapalım’ demişti. Dedikleri gibi oldu, adı İbrahim Yiğit konulmuştu sarı yağız erkek evladının… Bir zaman, rutin aşı gününde, hemşire ‘Bu aşı kartını sakın kaybetmeyin, muhakkak sizden orijinali istenecek okul kaydında’ demişti ve üzerinde evladının adı el yazısıyla karalanmış bir beyaz kart vermişti…

Zaman rüzgârı sert esti bir sıra, hayat hengâmesi yahut esfele safilin beşer, anasını evladından ayrı düşürdü…

Gözünü açıp da hastanede, kendini ve anne babasını tanır hale tekrar geldiğinde uzunca bir hastalıktan sonra;  ana, adını rüyasında koyduğu evladının hasret acısını; kabuk nedir bilmez gönül yarasında dağladı durdu…

Hem mahkeme de evladını ona da vermemişti hastasın sen diyerek…  Kızı da oğlu da, bir koşu mesafede ama bir ömür uzaktaydı artık… Kendi derdine ilaçlar kifayet etse de; evladının yokluğuna, hasretine gram su serpecek bir ilaç bulunamamış ve bulunamayacaktı…

On sekiz sene hizmet edip gelin olduğu evinden ‘artık siz bakın hastanıza’ denilerek baba ocağına gönderilirken getirdiği iki çantadan birinde bulduğu o ‘aşı kartı’ onu evladına götürüyor, aman bulmaz hasretini ‘okul zamanı nasılsa isteyecekler’ hayaline bağlayıp, kimsenin anlayamayacağı bir ferahlık veriyordu…

Bir aşı kartı; anayı evladına, mazlumu umuda, zalimi cehenneme böyle bağlıyordu…

Bir aşı kartı, küçük, beyaz bir kart..

En basiti öğren,

Şimdi zamanı gelmiş olanlar için

Asla geç değildir!

Alfabeyi öğren, bu yetmez, ama

Öğren onu! Üşenme

Başla! Her şeyi bilmek zorundasın!

Yönetimi almak zorundasın.

Öğren, barınaktaki adam!

Öğren, hapisteki adam!

Öğren, mutfaktaki kadın!

Öğren, altmış yaşındaki!

Yönetimi almak zorundasın.

Okula git, evsiz barksız adam!

Bilgi bul kendine, üşüyen!

Açlık çeken, kitaba sarıl; bir silahtır o.

Yönetimi almak zorundasın.

Sormaktan çekinme yoldaş!

Bırakma seni kandırsınlar

Git kendin gör!

Kendin bilmiyorsan her şeyi

Bilmiyorsundur.

Hesabı kontrol et.

Ödeyeceksin onu.

Her kalemin üstünde gezdir parmağını

Sor; bu nereden geldi buraya?

Yönetimi almak zorundasın.

Bertolt Brecht

1931

Richter, Dieter. 1978. Politik Çocuk Kitabı. (Çev. Ümit Kıvanç ve Mehmet Budak)

İstanbul: Gözlem Yayınları. s. 113.

Nötronlarım,

Protonlarım,

Elektronlarım…

Kah orada, kah buradasınız.

Bugün bende, yarın başka yerdesiniz.

Kim bilir daha kimlerin koynuna girersiniz?

Ne utanmaz şeylersiniz…

Siz valla, orospu gibisiniz!..

T. Yarman, 1976

 Modern atom kuramına göre, madde “dalgasal” özelliğe sahiptir.

Öyleyse,  belli bir yerde olmaz! Ancak, biryerlerde bulunabilir.

Yorumlama, iletişimde kod çözme ile ulaşılan bildirim içeriğine o andaki tüm ilişkiler başka koşullar çerçevesinde yeniden anlam verilmesi süreci. Kimi durumlarda kod çözülmesi ile ulaşılan anlamla, yorumlama sonucu ulaşılan anlam arasında herhangi bir ayrım ortaya çıkmamakta, kimi zaman ise ikisi arasındaki ayrım çok büyük olabilmektedir. [i]

Yoz yorum, çıkarlara, beklentilere, duruma uygunlaştırmak için, bir gerçekliğin özüne uygun olamayan biçimde çarpıtılıp, değiştirilip, dönüştürülerek sunulmasıdır.

Herşeyin her anlama gelebileceği ya da herşeye ilişkin istenen herşeyin söylenebileceği bir durum doğmaktadır. Özellikle insanların inanç alanlarında yanlış şeylere inanmak gibi bir eğilimlerinin olduğu bilgisi onların yalana da inandırılabileceğinin çıkarsaması buna kapı açmaktadır.

Yorumlayanın amacına göre, bir anlamın kodları üzerinde oynamak, onları değiştirmek,

Yozyorum çok az yanlış anlamaya değil, çoğunlukla yalanı anlatmaya dayalıdır.

Yoz-yorumun üç temel kaynağı vardır. Birincisi “hile” yapmak zorunluluğu, ikincisi “yalan”ı savunmak zorunluluğu, üçüncü ise “sahtekârlık” yapma zorunluluğu.

Hile (aldatmak) TDK sözlüğüne göre, birini aldatmak, yanıltmak için yapılan düzen, dolap, oyun, ayak oyunu, alavare dalavere, entrika.

Çıkar sağlamak için bir şeye değersiz bir şey katma.

Sahte, bir şeyin asılan benzetilerekek yapılan, düzme, düzmece, uydurma, gerçek olmayan, yalancı, yapmacı

Sahtekâr, sahte işler yapan, düzmece

Bir metne (kitap, makale vb) eklemeler yaparak yorumlama

Anlamla oynama, derin yapıyı, yüzey yapıya bozarak dönüştürme.

Tüm bu yozyorum etkinlikleri için YORUMLAYICILAR, yorumlananları yaygınlaştıranlar, yayanlar, derinleştirenler, yineleyenler olarak GÖREVLİLER tüm meslek alanlarından uygun kişilikler seçilir ve görevlendirilirler ve ussal ya da usdışı, inanç, duygu, beğeni, bilgi, değer, ahlak alanlarında keyfiliğin ağır bastığı bir değersizlikler bütünü oluştururlar.

DÜNYA VE TÜRKİYE’DE YOZYORUM

Yoz-Yorum bir toplum, ülke, bölge ya da yaygın olarak dünyanın belirli kıtalarında, ekonomik politikaya bağlı tarihsel birikimin bir zorunluluğu olarak gündeme gelir, doğar, yayılır. Bilimden, dine, felsefeden, kültüre, tarihden, coğrafyaya, devletten, topluma, toplumdan bireye, aileye, gündelik yaşama kadar iner ve yozyorumun çıktıları, sonuçları ise bir çürütme, eritme, dağılma, parçalanma, ahlaki çöküş, yalan, sahtekârlık, riyakârlık, kişiliksizlik, kimliksizlik, yalakalık, adamsendecilik, sorumsuzluk, vurdumduymazlık, değerbilmezlik olarak kendini gösterir, derinleşir ve genel olarak bir süre sonra kanıksanır. Kanıksanması için ayrıca üstyapısal yozyorumlar, basın, yayın, din, söyleşi, açıkoturum, kongre, sempozyum, değerlendirme, analiz, çözüm, propaganda, ulusa sesleniş vbg etkinliklerle sürekli bir yozyorum akını başlar toplumun gözüne, kalbine, beynine.

Alışveriş alanlarında, mağazalarda bir ürünün ederinin 99,99 TL olarak gösterilmesi, sunulması en küçük örnektir. Bu 100 TL nin yoz yorumudur ve oldukça yaygındır.

Yoz ve yorum kavramlarının tanım ya da içeriğine geçmeden önce, açımlanması gereken, ekonomi politiğin tarihsel birikiminin/evriminin yozyorumu doğuran gerekçesidir.

Yıllardır Türkiye’de büyük ölçekli bir yozyorum yaşanmaktadır. Peki neden? Hangi ekonomipolitik birikim buna neden olmaktadır.

1. Türkiye’nin geçmiş tüm yıllara göre daha fazla bağımlı kapitalist bir konuma evrilmesi,

2. Yılların bağımlılığının dayattığı emperyalist borç alma ekonomi politikasını derinleştirmesi,

3. Emperyalist dayatma ile özüretim yerine emperyalist ülkelerden dışalım gerçekleştirmesi,

4. Biriken borç ve bağımlılık sonucu dayatılan ekonomipolitik programları uygulayarak öz kaynaklarını [tüm üretim birimlerini] emperyalizme ve sermayeye hediye edilmesi,

5. Yukarıdaki sürecin, nedenlerin sonucunda, elde kalan özkaynaklarla üretimden vazgeçilip, emperyalist ülkelerden dışalıma yönelmesi.

Bu altyapısal yozyorum ekonomipolitiğinin sonucunda üstyapıda da yozyorumlara gidilmesi

1. Liberal ekonomi, serbest piyasa ekonomisinin uygulanması için ÖZGÜRLÜK kavramının yozyorumunun yapılması

2. Ülke ve ekonomik değerlerini emperyalizme karşı, işbirlikçi sömürücü sermayeye karşı koruyuculuğun ya da bu koruyuculuğu gerçekleşitiren ülke önderlerinin DİKTATÖR/DİKTATÖRLÜK olarak ısrarcı bir söylem geliştirilmesi.

3. Başta emek olmak üzere, toplumsal grup, sınıf ve katmanların örgütlenme özgürlüklerini kısarak, DEMOKRASİ yozyorumu yapılması.

4. Dinin emir, kural, önerilerinin bu ekonomipolitikaya göre yeniden yozyoruma tabi tutulması

5. Bilimin temel, genelgeçer, özgün, vazgeçilmez, özünü belirleyen ilke, uygulama, yöntemlerin yozyorumu ile bilime olan güveni zayıflatma amaçlı yozyorum. Örneğin, Karl Popper gibi bilim yozyorumcularının kitaplarının üniversitelerde, bilim felsefesi olarak yer aldırılması.

6. Bağımsızlık, özgürlük, aydınlık ülke ve dünya için itici güç konumunda olan, tarihsel ve güncel kişilikleri ve onların ürünlerini, sözlerini, eylemlerini yozyorumlamak.

7. Dünyada ve Türkiye’de sömürü amaçlı silahlı saldırı, işgal, öldürme, yakma, yıkma; ülkelerin altyapısını yoketme, halkı yıldırma, teslim alma amaçlı eylemleri BARIŞ’ın yozyorumu ile gizleme, tepkileri sönümlendirme ya da doğmasını önleme amaçlı yozyorumlanmaı

Türkiye somutundan gerekçeli örnekler verelim. Türkiye’de emperyalist eğilimleri iyi okuyan ve onlarla anlaşacak siyasal yapıyı kuran ve destekleyen görgüsüz, saldırgan, sermaye birikimine aç, sahtekâr, ekonomik çıkarlara uygun herşeyi, yıkma, değiştirme, dönüştürme, çürütme, bozma, dağıtma yöntemiyle sahaya çıktılar ve yaptılar. Tüm çirkinlerini, yozyorumlarını örtecek en uygun perde, örtü, saklama kabı, görünmezlik elbisesi, koruyucu kalkan olarak İSLAMI ve onun yozyorumunu kullandılar ağırlıklı olarak. Ne yaptılar?

İşe özelleştirme yozyorumu başlanmıştı, bunu hızlandırarak paylarını koparmaya başladılar. Kendileri dışında olan, sermaye biriktirmiş olanların sermayelerine el koyma yolunu seçtiler.  Halis Toprak, Uzanlar ve diğerleri.

Üretim emperyalizmin izin vermediği bir alan olduğu için üretimsiz ve hızla kazanmak için, KENTLEŞME, KENTSEL DÖNÜŞÜM YOZYORUMLARI ile toprak, kent, mahalle, semt, akarsu, nehir gibi değerlere elkoydular. Siyasal örgütlerini iktirda tutmak için her hileli yolu uygulayarak siyasal erkte olmanın olanağıyla VERGİ‘nin YOZYORUMU yapılarak, uyduruk adlarla onlarca vergiyi halkın sırtına yükleyip, oradan birikenlere elkoydular. Yurdışı borçlanmalarını, halkı bankalarına borçlandırarak ve bu süreçte elde ettikleri faiz, ücret vb.leri ile halka ödetme yolunu buldular.

Yetmeyince, HUKUK’un hukuksal kurumların YOZYORUMU ile ya hiçe saydılar, ya hukuksuz biçimde değiştirdiler, dönüştürdüler.

Tüm bu süreçte, üretimsiz kazanma yolunu çoğaltmak için, BAĞIŞ’ın YOZYORUMU ile rüşvet, İHALE BEDELİ ile sermaye birikiminı hızla artırdılar.

12 Mart, 12 Eylül darbeleri ile hazırlanan ülkede, tepkisizliğe inandıktan sonra, açık tehdit, açık baskı, açık hukuksuz saldırılar ile YOLSUZLUK ve HIRSIZLIĞI meşru, kolay, rahat bir yol olarak uygulamaya koydular.

Yukarıda belirttiğim alan yozyorumlarının yanına, yenilerini eklediler.

Kutsal Kitap’ın açık anlamlarından gizli anlamlar çıkarmak, sayılarla, sözcüklerle oynamak, yeni koşullara uygun bir hukuk (fıkıh), düşünsel bir eleştiri ve tartışma (kelam), Kutsal Kitabı yorumlama (tefsir) ve Kutsal Kitabın boşluklarını Peygamberin sözleriyle doldurma (hadis) gibi yöntemleri uygulamaya koyarak, YOZYORUMLARI çoğalttılar.

Kurban, dua, yasalara saygı, erdem, bayram, efsaneler ve kendinden geçiş hali en ilkel totemizmden çok gelişmiş dinlere kadar bütün dinlerin ortak temaları olan uyutma, uyuşturma, boyun eğdirme, korkutma, oyalama amaçlı YOZYORUMLARI tek sese dönüştürdükleri, televizyonlara topladılar, yüzleri ve sesleri değişik ama sözleri aynı olan YOZ YORUMLAYICILAR ile YOZYORUMA tabi tuttular.

Ve yeni yüzyılın YOZYORUMU ile yeni ORTAÇAĞ toplumu yaratmaya giriştiler.

Büyük sömürü ile büyük bir YOKSULLUK yarattılar, ama banka borçlanmaları ile bunun YOZYORUMU olarak sanal bir araba, ev, yazlık, mülk edinme sonu hazin olan düş dünyası yarattılar.

Toplum ahlaki yönden çıldırmış, ahlaki bir dağılmaya yönelmişti artık.

Bilinç’ten, uyum’a yöneliş, sürülüş, itekleyiş çok hızlandı.

Korku bu YOZYORUMLU YOZ ORTAMDA doğal olarak büyüyordu. Bu korku ile emperyalistlerce planlanan, dinsel, mezhepsel, ulusal hatta kentsel bölünme, uzaklaşma, kopma ve karşı nefret duygusu oluşturma amaçlı TOPLUMSAL YOZYORUM u da devreye soktular.

Öyle bir yere gelindiki, el koydukları, gaspettikleri gazete ve tvlerdeki yaygın YOZYORUMLARI akılları şaşkınlığa uğratan çok özgünYOZYORUMLARA dönüştü.

1. Günah işleme özgürlüğü, yozyorumu

2. Yolsuzluk hırsızlık değildir, yozyorumu

3. Ayet yakınlarını koru kolla diyor, yozyorumu,

4. Direniş, isyan haramdır, günahdır, yozyorumu

5. İşin ve insanın doğası, yozyorumu

Temel Amaç İNSANIN YOZYORUMU olan KUL’LUĞU geliştirmektir.

Bu nedenle, YOZYORUM bir sınıfın, sömürücü sınıfın, en görgüsüzü, en işbirlikçisi, en cahilinin, emperyalist hazırlayış, program, plan ve uygulaması sürecinde ihtiyaç duydukları pis bir SİLAHTIR.

[i]K. İmer vd., Dilbilim Sözlüğü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2011

Bölük pörçük uykularından birini daha yaşamanın verdiği yorgunlukla uyandı. Sırt ağrıları dayanılmazdı. Elleri uyuşuyor, boynu kopacakmışçasına ağırlık yapıyordu bedeninde. Gecenin köründe aniden uyanıyor, elinde bitki çayı, aklınca uyguladığı terapilerle derdine derman olmaya çabalıyor ama tüm bu uğraşları sonuçsuz kalmakta ısrar ediyordu. “Eskiden” diye düşündü…”Ne kadar da rahatmışım! Rahatmışız!”

“Aklımı başıma toplamalıyım tez zamanda” diyerek gülümsedi. Kahvaltı yapmayı oldum olası sevmezdi. Mutfağa göz attı. “Her yer her yerde” deyimini tanımlamak için burayı göstermek yeter de artardı. Temiz bulaşıklarla dolu bulaşık makinesini boşaltmak onun için çok büyük bir iş hatta angaryaydı. Makineyi boşaltmaktansa, içinden temizleri alıp alıp kullanır, böylece makine boşalır, sonra da gerisin geriye kirlileri koyardı. Bu düşünceyle gülümsedi. “Elbette pratik olmak lazım” diye iç geçirdi… 

Alelacele bir iki lokma atıştırdı, acı kahvesinden bir yudum alarak hazırlanmaya koyuldu. Dolabı açtı. Koyu renk bir kazak ve pantolon çıkardı. Kirlilerle temizlerin iç içe geçtiği dolapta göz gözü görmüyordu. Ne giydiyse fırlatıp atılmıştı. Buruşuk, eski, ter kokusu sinmiş kıyafetlerle dolu raflara şöyle bir göz gezdirdi. Haksızlık ediyordu! Atılmışların yanında bir o kadar da giyilmeyi bekleyen kıyafetleri vardı. Ama canı ne süslenmek ne de herhangi bir şey yapmak istiyordu. Tableti ve telefonu olsun yeterdi! Bıraksalar hiç kalkmadan günleri haftalara, haftaları aylara bilgisayar başında bağlayacaktı. Kimseyi görmek, konuşmak istemiyordu. Herkes yabancıydı! Hatta kendi kendine bile yabancılaşmıştı. İki farklı insan bedeninde buluşmakta, olduğu ve olmayı düşlediği kadın tüm çatışmaları, birliktelikleri ve gel gitleriyle ruhunda yaşamaktaydı. Biri gerçek Leyla, diğeri olmayı düşlediği Leyla… Evinde barkında, işinde gücünde yalnız Leyla, diğeri peşinden sürüyle insanın koştuğu, kalabalık içinde bir başınalığı yaşayan Leyla…

Varmış gibi görünen ama hiç olmayan dostlukların paylaşım noktaları ruhunu o denli besliyordu ki, bütün zamanını burada geçirmek hayatının en anlamlı ve güzel olayı haline gelmişti.

Son dönemlerde, az da olsa bıkkınlık benzeri bir duygu yaşıyordu. “Ekle, takip et, beğen, dürt” sözcükleri iki ileri bir geri beyninde gezinip duruyordu.

“Eskiden” diye düşündü yeniden… “Ne kadar rahatmışım! Rahatmışız!” “Hatta mutluymuşum!” “ Mutluymuşuz!”  En azından konuşurduk! Hal hatır sorar birbirimizi arardık. Şimdilerdeyse dürtüp beğeniyoruz, beğenildikçe şişen egomuzu seviyoruz, aslan kesilip esip gürlüyoruz. Ama hiç konuşmuyoruz! Yalnızlaşıyoruz! Sevgi arsızı olup sevgi bulamıyoruz! Her konuda ahkâm kesiyoruz! Her şeyi biliyor, bildiğimizden asla ödün vermiyor, yanlışlık olasılığını ise ihtimalden dahi saymıyoruz. Çok güzeliz! Çok bilgiliyiz! Sosyaliz! Seviliyoruz! Popüleriz! Biz her şeyiz!”

Bana gelince, yemeğe gittiğimizde ya da arkadaşımızla buluştuğumuzda, akıllı telefonun elimizden düşmemesi ya da yenileni içileni resimleyip Facebook, İnstagram ya da Twitterda sergilemek isteyişimiz bağımlılık sınıfına girer mi bilemiyorum. Bildiğim tek şey günümüzde iletişim ve hızın ne kadar önemli olduğu. Elbette ki hepimiz sanal dünyanın yeniliklerini kullanmak durumundayız. Üstelik kendimizi ifade edip anlatmak, beğenilmek, insanlarla iletişim kurmak, öğrenmek, öğretmek yapımızda var. Önemli olansa zararlı boyutlardan kaçınmak. İşimize engel olduğunda kapatabiliyorsak, sağlığımızı veya ailemizi sıkıntıya sokmuyorsa, ilişkilerimize dokunmuyorsa sorun yok bence! Beğenin beğenebildiğiniz kadar!

I would like to dedicate this article to the Memory of Dear and Wise Friend, Professor in Naval Engineering, Reşat Özkan (1946 – 2002). T.Y.

An accoıunt on the saying “Peace In The Nation, Peace In The World” of Mustafa Kemal Atatürk,  the Founder of the Turkish Republic, is provided, troughout the history of about thousand years,  up to the Dardanelles War, that took place in the middle of the First World War, in 1915-16. 

Interpreted by

Ozan Yarman (M.A. in Composition)

Istanbul Technical University
 

About 900 years ago, The Turks,bringing along with them their Transaxonian culture, have penetrated into the heart of Asia Minor. A cardinal date, as is known, is marked by the Manzikert War (1071)

Briefly put, securing Thracia and the Balkans, conquering almost all of Anatolia and finally besieging and subjugating Constantinopolis (1453), whilst cutting off the Byzantine Empire from the West by such territorial expansions as Konya (Iconia) – Söğüt (Willow) – Bursa (Prousa) and Edirne (Adrionople), took the Turks about 380 years thereafter.

In the beginning of the 16th century (following 1514-Chaldiran, 1516-Merdjidabiq and 1517-Raydaniyya expeditions), the Turks, having secured Eastern Anatolia along with almost the entire Middle East all the way down to Egypt, could now incline further toward the West, and moreover, force the gates of Vienna twice (1529, 1683).

In this course of time, the Turks’ “superiority of faith” as compared to the dispositions of the localities reached is worth mentioning, and certainly should merit investigation from this perspective.

Within this scope – placing aside the fact that Turks also had their share of religious bigotry in overabundance, as well as excluding certain achievements and sensibilities regarding secularity – it is appropriate for us, in a socio-political context, to make the following assessment:

Islam, concerning the Turk’s entrance into Anatolia, is the “banner” – weaved and hoisted according to a genuine Turkish hermeneutic – of the “eventual conflict”, on one hand, with the Orthodox Russian to the north plus the Orthodox Byzantine at the front – slicing in between these two like a blade – and of the “allegiance policy” with the Muslim Arab to the south on the other, whilst preventing this from approaching a single grit towards Anatolia. There may actually be no “preponderance or strategical preferance” at the root of this. However, it is proper to concede the fact that, without that “banner”, and if, for instance, the Turks had chosen Orthodoxy, they probably could not have progressed through Anatolia with ease in spite of “friend & ally” Byzantine along with “friend & ally” Russia, and thus, they might not have established it as their native land…

Let us continue to analyze Turkish history:

During the 17th century, the decline (of the Ottoman Empire) commences. Depending upon wherefrom we view it, the decline lasts approximately 200-250 years. Following this course of events, the Balkans were lost in the first quarter of the 20th century (1912).

A little later on, as is known, comes the outbreak of World War I (1914). Western Powers, with all their might, rally what can justly be referred to as “A Final Crusade” (1915) – which, at first stage, would be successfully repulsed at the Battle of the Dardanelles (1916)– aimed to wrench the Turk out of Asia Minor, that has been his cradle, at that date, for about the past 800 years, or at least out of Western Anatolia and Istanbul, and cast him off to the East from whence he came. Yet, on the whole, they would never succeed. The Dardanelles would remain unsurpassable.

Upon the end of the first world war (1918), wherewith the Ottoman Empire was considered defeated (due to its ally Germany’s defeat in the Great Campaign), the Turks, led by Veteran Mustafa Kemal Pasha and his comrades-in-arms, in what should duly be recognized as ahistorically miraculous appearance, gave their War of Independence (1919-1922) against the “Western victors” who rushed headlong this time to partition Turkish territories. Again, they would fail at their attempt to eradicate the Turk from Anatolia. On the contrary, it would be the Turk that would expulse the Westerner – terminally manifested in the form of that which he has sent forth –across the Aegean from Izmir (Smyrna).

Here, it is necessary to mention this fact:

It is quite relevant at this point to perceive the “Manifestation of The Armenian Problem” (1915) as a “strategical constituent” in the Battle of the Dardanelles, or more precisely, in the Militancy of the Final Crusade, pompously swollen with rounded up Anzakhs and Gurkhas from thousands of miles afar, orchestrated to drive the Turk away – by crushing the Ottoman Empire for good – from Asia Minor altogether,Imprimis ex Byzantium, to the East at whatever the cost, utilizing for this purpose nearly every sort of artillery, weaponry, armor, and means at hand.

Indeed, it would be naive to suppose that Western Powers might not have inclined to incite the Armenians in Anatolia, while they already had invested fortunes in order to transport thousands of soldiers, not only from Europe, but also from their colonies from the other side of the world, to fight against the Turks.

Within this framework, and in all likelihood – in order to divide up the Turkish Forces and to breach the Dardanelles Frontier – harrying the Ottomans from the East also is sought, and to this end, Armenian factions are armed and incited to rebellion.

By way of emphasis on Orthodoxy, the Armenians – just as aforetime, during the course of Ottoman-Russian hostilities – were directed to fight against the Ottomans in league with the Russian Army; and later on, just after the 1917 Soviet Revolution, they were unleashed by the Imperialists – armed and aligned alongside the White Army – this time against the Bolsheviks.

Herewith, in now way the goading of the Armenians against the Ottomans in 1915 neatly coinciding with the Battle of the Dardanelles can be counted as an haphazard occurence.

The issue, which we believe was almost never noticed, thus, is the issue that, the seeking of the disembodiment of Turkish Forces by assailing them from the East at the same time as the Ottoman Empire is stormed from the West per schemes regarding the perdition of the Dardanelles Frontier, appears to be an extremely typical War Strategem.

Thus, it should be an academical obligation for those who investigate the “Armenian Problem”, to enquire primarily the top secret strategical master-plans andconceptions of those times, especially from the English, French and Russian Foreign Ministeries andGeneral Staffs; even though their concealment – due to the approbation exhibited by many Western societies concerning portions of this subject which are one-sidedly illustrated and flaunted (especially by the availability of, and aptitude in all kinds of propaganda) – would be endeavoured surreptitiously.

Hence, if the Ottomans were put in motion against the Armenians, that was because (as could be pointed out right away in the direction of the investigations that are to be undertaken) of the conflagrations that were started in the East during the course of the Battle of the Dardanelles, perpetrated, as likely as not, with the intention of dispersing and weakening the Turkish Forces.

Whatever occurred, whether this or that, and to whichsoever end… every inhuman action that took place thereafter is most certainly “lamentable”.

 
Nevertheless, if a responsible party, or better stated, a “malefactor” regarding such a development – just as some Western societies do – is sought for sure, then this, above all, could be none other than “Western Imperialism”; which, by having vowed to annihilate the Ottoman Empire, not only massacred hundreds of thousands of Turkish youth, while decimating hundreds of thousands of British, French, Anzakh and Gurkha soldiers in the Battle of the Dardanelles (all of whom, Mustafa Kemal Ataturk, in an observation of “excelling humanism”, recognized as children of his nation resting side by side with Mehmetchik [2]), but also contended the Armenians in the East with the Ottomans through neatly calculated, excrutiatingly knitted strategies for its gains.

A genocide, yes, definitely took place.

However, this is but a “Turkish Genocide” (denoting here the intent of completely exterminating a nation) that Western Imperialism absolutely swore to achieve, at the cost, while everything aside, of sacrificing his own children by the hundred thousands, next to tens of thousands of Armenians that he attempted to exacerbate besides, including hundreds of thousands of Armenian civilians that the Ottomans were consequently compelled to banish en masse.

If the Dardanelles Frontier could be ruptured, Western Imperialism would then have disembarked at every corner of Asia Minor, and with the assistance of Armenians in the East, he would trap the Turk in the midst of Anatolia and finish him off. Moreover, does not what resulted after the ingression of the Dardanelles, when the Ottoman Empire was considered defeated at the end of World War I, exactly correspond to such a motive?

The fact that the Anatolian folk of those days who – whether Armenian or Turk – had given struggle against mountainous agonies, expressed this upheaval – forged by every means of unspeakable malevolence, which, since then, is probably left mostly unexposed – with a thoroughly concise strophe indigenous of Turkey, cannot, in principle, be any less an historical witness compared to a myriad of secret documents that could shed light on this issue:

Two planks did they preen,

And peeped they in between,

The English and the French,

Devastated the Armenian…

Verily, this is but the conception of Turkish people, whether originally Turcs or Armenians, as well as other non-muslim minorities who, for centuries, lived side by side in peace, yet who, alas, were forced to confront the threat posed by the ethnicities –  as they so readily got tricked by the evil designs of the imperialists – when they went as far as taking up arms against their own Turkish neighbours in delirius fanaticism.

*

* *

This concise historical perspective that we have brought to attention was, undoubtedly, best realised by the chief architect of the Republic of Turkiye, Mustafa Kemal Atatürk. We know that he had formulated as a “staff officer” in the War Academies (1905) – incredibly, when he was only 24 – the “argumentation” concerning the abandonment, in case of an imminent outbreak of a possible world war at that time, of the possessions in North Africa, Balkans and the Middle East, regression toward Anatolia and fundamentally, the defence of the nation restricted to Asia Minor and Thracia.

From this point of view, the statement “Peace in the Nation, Peace in the World” is very significant, and in any case, what is meant by it is concisely as follows:

– We, the Turks, throughout 800 years, traversing entire Anatolia, went from here to there; and today, we have retreated to territories that is to become from now on our “homeland”. You wanted to push us back even further. Ultimately, you have forced our hand at the Dardanelles. You have waged one of the bloodiest wars in the history of mankind. You have taken from us hundreds of thousands of our children. Nevertheless, you have lost just as much from your side. You could not cross the Dardanelles. However, when our allies were defeated, we were considered to have lost the world war. Thereforward, you – the Great Powers – have penetrated into us. We have given our War of Independence; we have won back our homeland acre by acre. Now, we have no interest in anyone else’s single grit of land; but know that, he who has designs over one solitary span of our land, will be made to pay dearly, as we have proven for all the world to see, in the Battle of the Dardanelles, and later, in our War of Independence.

The summary of Turkish history in Anatolia – which at the time of Ataturk was 800, and today, 900 years old – that reached epic proportions alongside that “superiority of faith” especially in the beginning and at the end, endowing the Turkish people to inhabit these lands full of cultural wealth and witness the prosperity of their children; next to the main pillar of the Republic of Turkiye founded after the War of Independence, is this:

– Peace in the Nation, Peace in the World!

This statement, naturally, expresses a longing full of virtue; yet it is much deeper than that… It is actually the compendium of the history regarding the millenial episode of the Turk in Anatolia.

Today, it is incumbent upon Turkish people to be no doubt conscious of their history. But that is not enough. At the same time, every Turk has to be a citizen of the world. Even that is not sufficient; the Turk has to be able to visualise the cosmos and the galaxies – from the eye of the Hubble Telescope that is nowadays orbiting the Earth – while pinpointing and evaluating his stance in a universal perspective.

The Contemporary Turk should neither forget his “nationality” – which is to say, his “national history”; that is, the cost of his being able to inhabit these lands – for the sake of “universality”; nor should he get obsessed in a “zealous nationalism” and relinquish, for the sake of such, his quest for “universality”.

Starting from the homeland and the region, Turkish people should take every step in regards to the world with this awareness.

To express such a yearning, more than for the Turk with his multitude of cultural wealth in Anatolia, but rather for every nation in the world, is an indispensable duty that Turkish People owe to the legacy of Ataturk. Along this line, it is hoped that no nation in the world will forfeit its “national history” for the sake of “universality”. Yet, while at it, it is also hoped that they will, by no means, get stuck in a “zealous nationalism” and ever forsake their quest for “universality”.

“Peace in the Nation, Peace in the World” can only be concretized by eliminating every tyrannical, exploitist, unphilanthropic, philistine, disgraceful quarter – whichsoever camp these may impropriate – and by dedicating that formula inscribed across the front wallof theTurkish Grand National Assembly to mother earth as follows:

– Sovereignty belongs unexceptionally and unconditionally to the Unified Nations of the World.

[1] Famous statement of Mustafa Kemal Atatürk, after the foundation of the Republic of Turkey

[2] “Dear little Mehmet”… A diminutive paternal reference for Turkish Soldiers in general.

Anadolu topraklarına, Orta Asya kültürümüzle, geçen bin yılın başlarında, günümüzden yuvarlak dokuzyüzyılkadar önce giriyoruz. Kilit olarak tasnif edilen tarih, malum, Malazgirt Savaşı (1071). Konya-Söğüt-Bursa-Edirne sıçramalarıyla, tüm Anadolu’yu, nihayette de İstanbul’u çevirip zaptetmemiz, yaklaşık üçyüzseksen yıl sonra gerçekleşiyor (1453).

Bu aşamadan itibaren yuvarlak yüz-yüzelli yıllık aralarla, iki kez (1529, 1683), Viyana kapılarına dayanıyoruz.

Bu süreçte, fethedilen yerlerdeki “inanç dünyalarıyla” karşılaştırıldığında sergilediğimiz “inanç üstünlüğü”,muhakkak kayda değerdir ve sırf bu açıdan incelenmeyi herhalde hak eder.

Bu çerçevede, din bazında gelişen pek çok bağnazlıktan, bizim de nasibimizi, hem de üst bir derecede aldığımız hususu, keza laiklik (inanç özgürlüğü) konusundaki duyarlılığımız saklı olarak ve yalnızca toplumsal siyaset açısından belirtelim: “İslâm”; Türk’ün, Anadolu’ya girişinde, bir yandan Kuzey’deki “Ortodoks  Rus” ve cephedeki, yine “Ortodoks Bizans” ile, bunların arasına bıçak gibi girecek olarak,“karşıtlaşmanın”; diğer yandan da Güney’deki Müslüman Arap’la, bunu ise, Anadolu’ya bir milim yaklaştırmayacak olarak, “ittifak”geliştirme siyasetinin, “bayrağıdır”. Bunun kökeninde, bir“tefekkür ve stratejik bir seçim” olmayabilir. Ancak şurasını teslim etmek yerinde olur ki, o “bayrak” olmasa ve mesela, Türkler Ortodoksluğu seçseler, herhalde “dost ve müttefik” Bizans’la “dost ve müttefik”Rus’a rağmen, Anadolu’da yol alamazlar, burayı yurt kılamazlardı!

Böyle bir açıdan, “milli” ve“tarihi değerlerimize” (irfanı mühürlü, vicdanı kilitli olarak değil, gerçekçi olarak) sahip çıkacak olanlar bizlerizdir; sözde milliyetçi, sözde muhafazakar kültür tornalarından,“hinlik ucubeleri” olarak çekilip, halkımızı, kurdukları bankaları boşaltarak, soymayı marifet bilenler, değildir elbette.

Tarihimizi çözümlemeye devam edelim.

Onyedinci yüzyıl içinde, geri çekilme dönemi başlıyor. Nereden başlatıldığına bağlı olarak, yuvarlak, ikiyüz-ikiyüzelli yıl da, bu sürüyor. Bu sürecin uzantısında, Balkanlar’ı geçen yüzyılın başlarında (1912) kaybediyoruz.

Sonra malum, Birinci Dünya Savaşı çıkıyor (1914). Batılılar, var güçleriyle, Türk’ü, o tarihte  artık, yaklaşık sekizyüzyıldır vatan kıldığı Anadolu’dan, hiç değilse Batı Anadolu’dan ve İstanbul’dan söküp, Doğu’ya, geldiği yere doğru fırlatmak üzere, en önce Çanakkale Savaşları’nda püskürtülecek olan – deyim yerinde sayılacaktır –“Son Bir Haçlı Seferi” düzenliyorlar (1915). Ama, son toplamda katiyen başarılı olamıyorlar. Batı’nın, Çanakkale Çıkartması’na, salt, “ihtilâle kaymakta olan Çarlık Rusyası’na müttefiklerin yardıma yetişmelerinden” ibaret olarak takdim edilen teze iltifat ederek bakmak, kanımızca, birazdan açıklayacağımız çerçevede,  tam bir saflık olacaktır; Batı, Çarlık Rusyası’na da muhakkak yetişmek istiyordur; ancak “Hasta Adam”ın işini tamamiyle bitirmek, Türk’ü Ege’den ve İstanbul’dan söküp, geldiği yere olabildiğince fırlatmak, bu çerçevede Batı Medeniyeti’nin Beşiği, Anadolu’yu pay etmek, her halde emperyalist şehvetin, yüzyıllar boyunca boy atmış intikam duygusunun ve stratejinin baş gerekleri olmalıdır. O kadar böyle olmalıdır ki, biz düşmanı nihayette Akdeniz’e dökmesek, düşman bizi, Orta Anadolu’ya icbar edip, bir biçimde Karadeniz’e dökecektir!    

Tarihimizi çözümlemeye devam edelim.

Osmanlı’nın mağlup olarak çıktığı Birinci Dünya Savaşı (1918) sonrasında, Kurtuluş Savaşımız’ı veriyoruz (1919-1922). Batı bizi, Anadolu’dan kımıldatamıyor. Tersine, biz onu İzmir’den denize savuruyoruz.

Burada esas olarak şu hususu belirtmek yerinde olacaktır. “Ermeni meselesini”(1915); Çanakkale Savaşları’nın; daha doğrusu Osmanlı’yı muhakkak çökertip, Türk’ü her ne pahasına olursa olsun, dediğimiz gibi, başta İstanbul, tüm Batı Anadolu’dan, Doğu’ya sürmek isteyen, bu amaçla da her türlü topu, tüfeği, zırhlısı ve binlerce kilometre uzaktan devşirdiği Anzaklar ve Gurkalar’la palazlandırılmış olarak, üstümüze salınan son Haçlı Seferi’nin, “stratejik bir halkası” olarak düşünmemek hiç mümkün görünmüyor.  Bu çerçevededir ki, Türk Kuvvetleri’ni bölmek ve Çanakkale’yi yırtabilmek üzere, Osmanlı’ya Doğusu’ndan da yüklenilmek istenecek olmasını, bu uğurda demek ki Ermeniler’in silahlandırılıp kışkırtılmasını, stratejik bir master planın gereği olarak görmek ve konuya bilhassa böyle bir açıdan eğilmek gerekir.

Asla, “Biz hep iyi davrandık, Ermeniler ise hep kötü davrandılar”, ya da “Osmanlı Ermeniler’e vallah hiç kötü bir şey yapmadı, Ermeniler ise, bize biteviye ihanet ettiler”, demek istiyor değiliz. Şu var ki,  Ermeniler, daha önce de Osmanlı – Rus çatışmaları çerçevesinde, Ortodoksluk öne çekilerek, Rus Ordusu yanında, Osmanlı’ya karşı savaştırılmışlar; daha sonra, 1917 Sovyet Devrimi’nden sonra ise, bu kez Beyaz Ordu’nun yanında silahladırılmış olarak, Emperyalistler tarafından, Bolşevikler’in üstüne salınmışlardır. Dolayısıyla Ermenler’in 1915’te Osmanlı’ya karşı kışkırtılmaları, hiç olağandışı bir gelişme değil, tersine gayet sıradan bir vakka sayılmalıdır. Bu çerçevede; Osmanlı’nın, Çanakkale müstahkem mevkileri, dağıtılmak üzere zorlanacakken, Doğusu’na da bir biçimde yüklenilerek, kuvvetlerinin bölünmek istenecek olmasını, olağan bir harp stratejisi olarak gözetmemiz gerekir; işte bunu diyoruz.

Daha sonra, ya da daha önce o olmuştur, bu olmuştur; gayrı insani ne olmuşsa, elbette acı olmuştur.

Ama böylesi bir gelişmede muhakkak bir sorumlu, daha doğrusu Batı’nın yaptığı gibi, bir “cani” aranıyorsa; bu en önce; Osmanlı’yı, her ne pahasına olursa olsun bitirmeye ahdetmiş; Çanakkale Savaşları’nda, şimdi orada yatan Mehmetçiklerimiz ve (Gazi’nin “insancıllık abidesi” güzelim değerlendirmesi ile ifade edersek, onlarla koyun koyuna yatan ve onun için de bizim çocuklarımız saydığımız), İngiliz, Fransız, keza Hintli, Avustralyalı ve Yeni Zelandalı yavrucaklarla beraber, toplam yarım milyon gencecik insanı telef ettiği yetmiyormuş gibi, Doğu’da da Ermeniler’i,menfur emelleri için göz göre göre Osmanlı’ya karşı muhakkak tekraren kundaklayan, “Batı  Emperyalizmi”dir. O Batı  Emperyalizmi ki, bugün, evet bugün bile, işte burnumuzun dibinde, üstelik, yine taa Avustralya’dan getirilenler dahil, aynı yamama zavallı devşirmelerle, Orta Doğu’da yaptığı, tıpa tıp aynı bir kurguyu hayata geçirmekten, hiç başka bir şey değildir.

Yineleyelim, Osmanlı’nın önceki ya da sonraki, ne ise o, hiç bir olumsuz tasarrufunu örtmek gibi, bir gailemiz yoktur; böylesi bir gayret ayrıca beyhudedir; tarih ne biliyorsa, zaman içinde söyleyecektir.

Ne ki, 1915 itibariyle, kimse inkâra yeltenmesin, bir soykırım, evet vardır. Bu; Batı Emperyalizmi’nin; herşey bir yana, kendi yüzbinlerce fidanına, o arada askerleştirmek istediği onbinlerce Ermeni yurttaşımıza kıymak pahasına, gerçekleştirilmesine mutlak surette ahdetmiş olduğu, “Türk soykırımıdır”.

Çanakkale geçilse; Anadolu’nun her tarafına çıkmış olacak Batı Emperyalizmi; Doğu’da da Ermeniler’in marifetiyle, Türk’ü Orta Anadolu’da, kesin kıstırıp, gereğini pek tabii, yerine getirecektir.      

Böylesi bir sav, hiç kuşku yok ki, kapsamlı bir  araştırma konusudur. Ama şurası muhakkak ki, birazcık strateji mürekkebi yalamış hemen herkes, savımıza ilişkin belgelerin, Ingiliz, Rus, Fransız, Amerikan Hariciyeleri’nde ve Genelkurmayları’nda, nerede ise elimizle konulmuş gibi bulunabileceğini, kestirebilir. Dahası, bu belgelerin, hâlâ daha “kozmik” (en üst) “gizlilik derecesi” ile koruma altında tutulmak durumunda olacak belgeler olduğunu öngörebilir. Bizim, zaten açık olduğu anlaşılan arşivlerimizin açılmasını, biteviye talep edenler, en önce bize kendi gizlilik dereceli arşivlerini açmalı, şu belgeleri göstermelidirler; ama göstermeyeceklerdir; çünkü gösteremezler; gösterirlerse foyaları ortaya çikar, foyaları…

Ne ilginçtir ki, bu hususu, asker, sivil, bilimci, siyasi, bugüne kadar göremedik, dile getiremedik; bari şimdilerde idrak edip, israrla gündeme taşıyalım. Bu yönde araştırmalar yapalım, yaptıralım. Batılılar’ın hâlâ gizlilik dereceli olmak gereken belgelerini; açılmış belgelerindeki boşlukları yakalayıp, işaret ederek, görmeyi talep edelim. Bakın kazın ayağının ne kadar perdahlı olduğu ortaya nasıl da çıkıverecek!..

*  *

Kısacık dikkate getirdiğimiz tarihsel perspektifin, en çok her halde, yakın tarihimizin baş mimarı, Mustafa Kemal Atatürk farkındaydı. Onun, Harp Akademileri’nde (1905’te), inanılmaz biçimde, daha yirmidört yaşında bir “kurmay öğrenci” iken, o sırada pek muhtemel görünen Dünya Savaşı’nın çıkması durumunda, Kuzey Afrika, Balkanlar ve Orta Doğu’daki kazanımlarımızı bırakarak, Anadolu’ya çekilmemizi ve esas olarak, “yurdumuzu” burayla sınırlandırlmış olarak savunmamızı, bir “tez” olarak çalıştığını biliyoruz. Bu açıdan “Yurtta sulh, cihanda sulh!” sözü, çok anlamlıdır ve özetle şu demek olmaktadir:

– Biz, sekiz yüzyılda tüm Anadolu’yu katederek, şuradan şuraya gittik; şimdi de “anavatan” kılacağımız topraklara çekildik. Bizi, daha da geriletmek istediniz. En nihayet Çanakkale’de zorladınız. Tarihin en kanlı savaşlarından birini çıkarttınız. Yüzbinlerce evlâdımızı aldınız. Ancak bir o kadarını siz yitirdiniz; Çanakkale’yi geçemediniz. Müttefiklerimiz yenildi; Dünya Savaşı’nı kaybettik; yedi düvel (düşman), içimize girdiniz. Kurtuluş Savaşı’nı verdik; yurdumuzu, karış karış geri aldık. Şimdi kimsenin “bir karış toprağında” gözümüz yok; ama şunu da bilin ki, bizim tek bir karış toprağımıza göz dikenin (Çanakkale Savaşları’nda, sonra da Kurtuluş Savaşımız’da, ibret-ül alem için kanıtladığımız gibi) “anasından emdiği sütü burnundan getiririz”!

O evrede, sekizyüz yıllık, bugün ise, dokuz yüzyıllık, bilhassa başlarında ve sonlarında “inanç üstünlüğü” ile destanlaşıp, sonuçta, bize bu topraklarda oturmayı ve çocuklarımızın mürüvvetini görmeyi bahşetmiş, Anadolu tarihimizin, özeti ve Kurtuluş Savaşımız’ın uzantısında kurduğumuz Cumhuriyet’in baş bir harcı, işte şu kısacık çerçevedir:

– Yurtta sulh, cihanda sulh!

Türk insanı bugün, tarihinin bilincinde olmalıdır. Ama bu yetmez. O, aynı zamanda, bir Dünya yurttaşı olmalıdır. Bu dahi yetmez; şimdilerde Dünyamız’ın etrafında fırıl fırıl dönmekte olan Hubble Teleskopu’nun gözüyle evreni, galaksileri seyretme ve yerini böylesi bir evrensel perspektif içinde seçip değerlendirebilme yeteneğinde olabilmelidir.

Bugün Türk insanı, ne “milliliğini”, milli tarihini, yani bu topraklarda neler pahasına oturduğumuz olgusunu, “evrensellik” adına ıskalayacak; ne de “bağnaz bir milliyetçiliğe” saplanıp, böyle bir milliyetçilik adına, evrensel olma sevdasından vazgeçecektir.

Türk insanı, yurdundan, bölgesinden başlayarak, dünyaya dönük olarak attığı her adımı, böylesi bir bilinçle atmalıdır.

Bu özlemi yalnızca, kendimize dönük olarak değil, aynı zamanda, Komşularımız’dan başlayarak, Dünyamız’ın bütün uluslarına dönük olarak da ifade etmek, Atatürkümüz’den edindiğimiz mirasın baş bir gereğidir.

Onlar da milli tarihlerini evrensellik adına ıskalamasınlar isteriz. Ama böyle davranırlarken de, bağnaz bir milliyeçiliğe zinhar saplanmasınlar ve evrensel olma sevdalanmasından, hiç vazgeçmesinler isteriz.

“Yurtta sulh, cihanda sulh”,somutta ancak, bugün, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin alnında yazan düsturun, hangi kampta olursa olsun, baskıcı, sömürgen, insansevmez, bana-cı, insanlığın yüz karası odakların tasfiye edilip, Dünyamız’a maledilmesiyle, gerçekleşebilir:

– Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Büyük Dünya Ulusu’nundur!

İşte bu düsturun bayraklaştırılmasıyla…

[1]19 Nisan 2005. Cumhuriyet.

[*] Bu yazı; yazarın, Ulusal Strateji Dergisi’nin, Ağustos 2003’te yayınladığı, “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” Sözü, Anadolu Toprakları’ndaki Bin Yıllık Öykümüzün Bir Özetidir!, başlıklı makalesinin zemininde, hazırlanmıştır. Söz konusu makaleye, anılan kaynakta ayrıca (Ozan Yarman’ın çevirisi ile), İngilizce olarak da yer verilmiştir.

O’nu uzaktan tanırdım. Sevgi ve hayranlıkla anardım…

Ama karşılaşmamız, çok eskilere dayanmıyor…

İlk karşılaşmamızda, sanki çok sevdiğim ve fakat epeydir görmediğim bir çocukluk arkadaşımı bulmuş gibi oldum.

O da, sanki benzer bir duygudaydı… Biribirini yazılarından bilen ve aynı, düşün ve duygu dünyalarınıpaylaşan, iki insanın buluşması nasıl olursa, işte öyle bir şey…

Deyim yerindeyse, “ilk buluşmamız”, bir yazı ortamında, oldu. Henüz karşılaşmamıştık ama, isimlerimiz aynı köşede, O’nun üstün duyarlılığıyla bir araya gelmişti. 10 Nisan 1999’da, köşesinde; Cumhuriyet’te; Sevgili İpek Yezdanî’nin özetlemesiyle, bir araştırmama yer verilmesinin uzantısında, bu araştırmayı konu etti. 

Dostlar’a dönük gıyapta kusura düşmek istemem, ama işte, bir tek O, konu etti. 

Marksizm’i dibine kadar bildiği ortada… Benimse, Marksizm, daha, Lyon’daki Mühendislik Okulum’da,  1. Sınıf derslerimden biri olmuş…Mühendis, işçi – işveren çatışmalarına dönük nazariyeleri bilmek durumunda… Bu kilitlenmeyle hazırlanmış müfredat daha 1. Sınıf Mühendislik Öğrencileri’ne, Marksizm’i öğretiyor. Öyle bir birikimden geliyorum, nedir ki, 1990’ların başlarıından itibaren, yapageldiğim gözlemler ve  nicelemeler zemininde diyorum ki:

– Türkiye’de siyasî anatomi, bir tek emek ve sermaye çatışmasına bağlı olarak gelişmiyor. O var elbette, fakat onun yanı sıra, göç izdihamı, bildiğimiz pek çok denklemi alt üst ediyor. Bir defa, büyük kentlere göçmüş olanları, buralardaki sanayi tesisleri, Batı’dakinin tersine, tamamem soğuramıyor. Yığınlar sokakta, günü birlik yaşamaya, sıkışıyorlar. Büyük kentlere önden gelenlerle, arkadan gelenler, ilk bakışta belli belirsiz, ancak işte kabuk kabuk ayrışıyor ve çatışıyorlar. Önden gelenler yerleşikleştikçe, ki bunlara “yerleşikler” diyorum,  arkadan gelenlere karşı edinimlerini korumak üzere, onları, geri itiyorlar. Arkadan gelenler ise, ki bunlara “göçerler” diyorum, kendilerine yaşam alanları açmak üzere, yerleşikleri sıkıştırıyorlar. Arkadan gelenler ayrıca yerleşikleştikçe, daha da arkadan gelen yeni göçerlerle çatışıyor ve ayrışıyorlar. Türkiye’nin siyasi anatomisi buradan kök alıyor. Hani somutta söyleyeyim, 1989’da İstanbul Belediye Başkanlığı’na Nurettin Sözen’i seçen oylarla, 1994’te, Tayyip Erdoğan’ı aynı göreve seçen oylar, pratikçe aynı oylar… Laik – antilaik çatışması da buradan kök alıyor… Hatta, Cemaat – AKP ayrışması dahi buradan kök alıyor.    

1999’da, tabii o zaman, işaret ettiğim son örnek biliniyor olmasa dahi, öteki her şey benim skopuma düşmüş olarak, Türkiye’yi tasvir edecek toplumbilimsel kavram eklemlerini vaz etmek, ilk defa bana, teknik bir hocaya nasip olmuş… Sevgili Ataol Behramoğlu, burun kıvırmadan, “Bu da nereden çıktı şimdi böyle?” demeden, “Bunca adam, şunca yıldır, bunları görememiş de teknik bir hocaya mı kalmış, bütün şu denklemleri ortaya dökmek”?, demeden, büyük bir tevazu, bilim namusu ve sevecenlikle, bir anlamda “Markzisim’i tahmis eden araştırma sonuçlarımı” köşesine taşıyacak bilgeliği gösteriyor.

Marks, sınıflar oluştuktan sonra nasıl çatışırlar diye bakmış, sınıflar oluşagiderken nasıl etkileşlirler ve çatışırlar diye (kendi laboratuvarında dikkate getirdiğim kesitler olmadığı için), bakmamış…  Bir de tabii, Batı’da sanayileşme kentleşmenin yegâne motoru… Bizde ise, sanayileşme kentleşmenin yegane motoru değil… Bir motoru, ama tek motoru değil, işte… Kentler cezbediyor, kırsal kesim kusuyor. Bir de terör belası boy atınca, kentlere göç izdihamı arttı. Marksizm; yaşadığımız insan hareketlerini, dinamikleri, süreci, bütünüyle açıklayamaz oldu.

Marksizm’in Ustası Sevgili Ataol, bu denklemleri (O’na gelinceye kadar oysa, kimlere ve saatlerce ve saatlerce ve yüz yüze, anlatmamıştım ki), şıp diye anlıyor, içselleştiriyor… Köşesi’ne taşıyor…

Neden sonra, toplantılarda, kürsülerde, miting alanlarında, otobüslerin tepesinde, giderek çok yazarlı kitaplarda, omuz omuza, olmaya başladık…

Bir keresinde O’nu Cumhuriyet’te Odası’nda ziyaret ettim

Benim için büyük onurdu…

Dopdolu, müthiş çalışkan, müthiş üretken, dümdüz, gıpte edilesi bir yaşamı var.

Ataol şair.

Ataol dilbilimci.

Ataol yazar.

Ataol araştırmacı.

Ataol mücadele adamı.

Ataol duygu ve düşün insanı.

Ataol Profesör Doktor.

Ataol ödünsüz olduğu kadar, zarif.

Ataol bir can dost.

Ataol güzel insan…

Ataol, hakkı, hakkaniyeti savunmak için, kalem kuşanmış. Şu ki karşısındakine, dalaşta, tırmık dahi atmamış, bir silahşör.

O’na daha nice sağlıklı, mutlu yıllarda, nice eserler vermesini nasip etmesini, Yaradan’dan niyaz ediyorum.

DİL [osmanlıca-türkçe] TARTIŞMALARINA PAKİSTAN ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN KATKI

Güncel dilbilimin üç güçlü vargısı bize bilinen bir gerçeği, güçlü biçimde haykırmaktadır; ey insanlar dil ile oynayamazsınız.

Ekonomik, politik, kültürel, dinsel, bilimsel hiç bir alanın hiçbir etkisi, olgusu, vurgusu, bulgusu, gerçeği dile, dilin öz işleyişine etki edemez, değiştiremez. Dile ilişkin kararlar alamazsınız. Alsanız da dile uygulayamazsınız.

Dilbilimin iki güçlü vargısı ise şunlardır :

1. İnsan dilinin temel işleyişi evrenseldir. Yani bir doğal insan dili vardır ve bu dil tüm dil kullanıcılarında, uluslarda, topluluklarda aynıdır. Bu vargının özeti şudur; bütün diller, ÖZNE, NESNE, EYLEM dilidir. Bu soyutlama, biraz somutlanırsa şöyle söylenir, bütün dillerde, dilen gelen özce şudur; biri/birşey, birbaşka şey üzerinde, ona dönük, bir iş yapıyor. Kim/Ne, kime/neye, ne yapıyor. Tüm dillerde, bu üç birim, kendi içinde kendine göre zenginleşebilir. Bunlar dilsel üretimde kullanıldığında, dilbilgisel terimlerle söylersek, sıfatlar/önadlar, zarflar/belirteçler ve bunların varlığını kaç adet olacağını belirleyen yüklemler. Tüm dillerde, eylemlerin ve eyleyenlerle ilişkisini belirten durumlar ve eyleyenin eylemi gerçekleştirdiği dilsel zamanlar.

2. İnsanın kullandığı, iletişim, bildirişim aracına dil diyebilmek için; o araçta o araca özgü ses, sözdizim, sözcük türetim kuralları olmalı, hem de şaşmaz kurallar.

3. Bir dil sadece iletişim değil, aynı zamanda bildirişim dili olacaksa ve bu dil ile evrende olan ya da insan üretimi olan herşeye ilişkin, herşeyi eksiksiz düşünüp dilsel üretimle iletmek, bildirmek ancak içselleşmiş, beyindili ile olanaklıdır. Biz buna geel olarak anadili demekteyiz.

Ancak anadili bir ulusal dil olmayabilir. Örneğin, Türkiye’de emperyalist işgal uzun sürseydi, çok yaygın ve üçlü bir baskı ve yasaklama ile Türkçe yasaklansaydı. Tüm iletişim araçalarında başka bir dil, diyelim A dili, kullanılsaydı. Eğitimin tüm evrelerinde yine A dili kullanılsaydı, 1925 yılında olmasa da, 1950 yılında doğanların anadilleri A dili olacaktı. Bugün Türkiye vatandaşları eğer tüm eğitim süreçlerini tamamlasalar, iletşiim ve bildirişim, yani bilim,sanat, felsefe, kültür, sinema, tiyatro, gündelik dil, espri, öykü, küfür dilleri A dili olacaktı. Tarihlerini de bu A dili ile okuyup yorumlayacaklardı.

Çünkü bu A dili, özgün kurallar olan bir dildir.

Ama eğer, emperyalist işgalciler, belirli bir emperyalist ülke dilini değilde, üç ya da dört emperyalist ülke dilinden oluşan yapay ve zorlama bir karma dil oluşturup bunun kullanılmasını, eğitim  öğretimde işe koşulmasını,onunla bilim sanat üretimi yapılmasını zorlasalardı ne olurdu?

Olacağı tahmin edileceği gibi, toplum bu dille hiç birşey düşünemeycek, üretemeyecek, öğrenemeycek, öğretemeyecekti. Toplum bir tür kötürüm, felçli gibi bir durumda olacaktı bugün. İletişim, günlük dilde ise, ulual anadilleri olan Türkçeyi kullanacaklardı.

Pakistan uzun yıllar İngiliz sömürgesi olmuş bir ülke. Bugün eğitim dilleri İngilizce, ulusal dilleri ise Urduca. Devlet yazışmaları İngilizce. Ders kitapları İngilizce, radyo ve tv yayınları ise karma.

Gerekçelendirmek için. Pakistan’da katıldığım, workshop, sempozyum, konferans vb. gibi bilimsel toplantılarda, İngilizce ile başlanır, belki bildiri, sunum İngilizce tamamlanır. Ama ne zaman ki, sorular, tartışmalar, eleştiriler başlar, yani derinlikli dil kullanılması zorunlu olur, diğer bir deyişle insan beyni aynı anda bileşim, ayrışım, üretim gibi dilsel işlemleri yapmak zorunda kalır, işte o zaman URDUCA hızla devreye girer.

Pakistan’da İngilizce ve Urduca, kendilerine özgü olan özgün dillerdendir. Yapı ve işleyişleri, üretim ve sözcelendirmeleri hem genel insan diline hem kendilerine özgüdür.

Eğer Urduca kendine özgü değil, üç dilin karması bir yapı ve işleyiş, üretim ve sunuş zorunluğu içinde olsaydı, Pakistanlı bilimciler, zorunda kaldıklarında Urducaya yönelebilirler miydi?

Şimdi soralım, hangi tür dil, bizi cahil, tarihi, kültürü bilemez ve bilim üretemez, felsefe yapamaz durumda bırakabilir.

Hangi tür dil?

Tupik dili ve edebiyatı eğitimi aldım üniversitede. Ardından Tupik dili ve edebiyatı öğretmeni oldum. Hem Tupikçeyi hem de mesleğimi seviyordum. Tupikiye’nin en ücra yerlerinde Tupikçeyi sonradan öğrenen öğrencilerime Tupikçeyle yazılmış edebî eserleri tanıtıyor, okuyor, Tupikçenin söyleyiş güzelliğini ve sistematik yapısını hissettiriyordum. Mutluydum fakat bu mutluluk bana yetmiyordu. Çünkü borçluydum. Tupikçenin güzelliğini hücrelerimize işleyen yazarlara, şairlere, hocalarıma, öğrencilerime; yaşadığım coğrafyaya, beni büyüten devlete borçluydum. Bu borcumu ödemek için daha çok çalışmalıydım. İçimdeki ses hiçbir zaman “alacaklısın” demiyordu. Hep borçlu…

Bu borçluluk psikolojisi bana sürekli eksik olduğumu fısıldıyordu. “Eksiksin, özürlüsün!” diyordu. Eksikliğimi ortadan kaldırmak için daha fazla çalışmalıydım. Tupik dili ve edebiyatında yüksek lisans yapmaya karar verdim. Tupikçe yazılmış metinlerdeki ayrıntıları bu zaman zarfında fark ettim. Ayrıntıları görmek, daha fazla araştırmaya, daha farklı kaynaklara bakmaya itiyordu beni. Tupikçe metinler üzerine yaptığım çözümlemeler bir dedektif gibi çalışmamı zorunlu kılıyordu. Çalışmalarda her daim tarafsızlık temel ilkemdi. İçimde yankılanan “eksiksin!” sesi yeni şeyler öğrendikçe daha da artıyordu. Bu sesi susturmak mümkün değildi.

İçimdeki “eksiksin” sesini bir nebze rahatlatmak için doktora eğitimine başladım. Yüksek lisanstan edindiğim dedektif gibi –kılı kırk yaran- çalışma azmini Tupikçenin eğitimi ve öğretimi alanında sürdürdüm. Tupikçenin geçmişte nasıl öğretildiğini, dedelerimin Tupikçe nasıl okuma ve yazma öğrendiğini araştırmak bana müthiş bir doyum veriyordu. Öğrendiğim her yeni şey bana başka bir kapı açıyor, her kapıdan yüzüme ışıklar vuruyordu. Kapılar açıldıkça canım güçleniyor, yaşam enerjim katlanıyordu.

Yaşam enerjimin katlanması için Tupikçe eğitiminde doçentlik unvanı yıkılması gereken bir duvar gibi önümde duruyordu. Zira Tupikçede doçentlik başvurusu için ön koşul İpukçeden belli bir dil düzeyine erişmek gerekiyordu. Birkaç yıl inkar ve isyan dönemiyle geçti. Kendi içimde yanıt veremediğim sorular, kendi kendime söylendiğim olgular vardı: “Müstemleke bir ülke miyiz kardeşim? Benden neden İpukçe istiyorsunuz? Hangi bağımsız ülke, akademik başarının ön koşulu olarak başka bir ülkenin dilini bilmeyi istiyor? Tupikiye’nin tam bağımsızlığı önce dilde tam bağımsız olmayı gerektirir. Bunun bir çözümü olmalı…”

İnkar ve isyan döneminin ardından çok daha fazla çalışmam gerektiği inancıyla önce İpukçeyi hallettim. Çünkü sadece kendime karşı sorumluluğum yoktu. Ailem, öğrencilerim beni bekliyordu. Ayrıca, yüksek lisansa başladığımda hocam, “Doçent olunca karada ölüm yok.” derdi. Bu sözün altı belki çok daha farklı gerekçelerle doldurulabilir fakat benim için önemli bir azim kaynağıydı.

İpukçedeki başarımın ardından önümdeki en büyük duvarı yıkmanın vermiş olduğu özgüvenle daha fazla çalıştım, çalıştım. Tupikçe eğitiminde doçentlik başvurusu için gerekli bütün çalışmaları tamamlayıp doçentlik başvurusunu yaptım. Yaptığım çalışmaları değerlendirecek jüri üyeleri, kendi özgeçmişlerine anahtar kavram olarak Tupikçe eğitimi yazan profesörlerden seçiliyordu. Bu seçimin yansız olmadığına ilişkin pek çok söylem dolaşmasına karşın bir güvensizlik yaşamıyordum. Fakat kendi uzmanlık alanlarını üst kurula bildirirken Tupikçe eğitimi alanında herhangi bir çalışması olmayan o kadar çok profesör vardı ki beni sıkıntıya sokan durum buydu.

Nihayet jüriler belirlendi. Yeni bir savaş alanı açılmıştı. Fantastik edebî ürünlerdeki gibi yedi başlı bir canavarla karşı karşıyaydım. Savaşta kullanacağım tek silahım çalışmalarım, savunma aracım ise kendime özgüvenimdi. Canavarlar için tek tek mücadele stratejileri geliştiriyordum. Zira “pırlanta gibi bir çocuk” şeklinde tecessüm etmiş gizil bir gücüm yoktu.

Zaman hızla ilerliyordu. Ben kendimce savunma stratejileri geliştirirken canavarlardan birinin hile yaptığı bilgisi resmî bir dille ulaştırıldı. Zira söz konusu canavara göre ben savaşırken etik davranmamıştım. Bu suçlama kafamda ve yüreğimde onmaz yaralar açtı. Aylarca kendi kendimi sorguladım. Uyuyup uyanıp bu suçlamayla boğuşuyordum. Bana böyle bir suçlama nasıl yapılabilirdi? Nasıl olurdu? Bir türlü aklım almıyordu. Başkasına ait bir sözcüğü dahi alıntılarken tırnak içinde yazan ben nasıl etik ihlali yapabilirdim?

Savaşın gözlemcileri kimin etik davranmadığını tespit edememişlerdi. Bu durumun tespiti için kim olduğu, kimin yanında yer aldığı bilinmeyen üç kişiden oluşan hakem heyeti belirlemişlerdi. Bu zaman zarfında canavarın ataklarına karşı yeniden savunma hamleleri yapmam istendi. Saldırılara karşı savunma zırhımı tekrar giydim. Onun yaptığı atakların hepsinin hileli olduğu tüm hakem heyeti tarafından tespit edildi. Savaşın sonunda galibiyetim açıklanırken haksızlık, adaletsizlik karşısında susan korkak hakemlerin olduğunu da öğrendim. Bu hakemlerin tutumu savaştığım onca canavarın açtığı yaradan daha büyük yaralar açtı yüreğimde.

Sonradan öğrendim bu savaş, sadece benim savaşım değildi. Onlarca bu tür savaştan galip çıkanları tanıdım. Yaralarımız, acılarımız ortak… Ve sonradan öğrendim ki bu tür canavarların ellerinde hileli etik silahlarının ya da daha doğrusu etikle kamufle edilmiş silahlarının bulunduğunu. Gözlemcilerin bir an evvel bu silahı bu canavarların ellerinden alması gerekti. Öldürmeyen güçlendirir ilkesi beni ayakta tuttu. Bu benim değil Tupikçenin zaferiydi. Tupikçenin, İpukçeye, Fupikçeye, Apukçiye karşı zaferi. Savaş devam ediyordu…

İçimde sönmeyecek yaşam enerjisi kendi şahsımın değil ama Tupikçenin düşmanlarını gördükçe kimi zaman sekteye uğruyordu. Bu düşmanlar o kadar çoktu ki hepsiyle mücadele edemiyordum. Her birini yaşama farklı bir açıdan bakış açısının bir parçası olarak kabullendim. “Tupikçeyle bilim, felsefe yapılamaz” söylemini dillendiren politikacılar, bilim adamları, sanatçılar başı çekiyordu. Bunlar da kendi aralarında ikiye ayrılıyordu. Yönlerini Batı’ya dönen, klasik Tupik dilinde edebî eserler veren yazarların söylemiyle snop’lar. Diğerleri ise geçmişe, eski Tupikçeye özlem duyan ölümsever züppe’ler. İki kesimin de olumsuz yönde hizmet ettiği ortak nokta ne yazık ki Tupikçenin varlığıydı. Bunların nicelik olarak üstünlükleri Tupikçenin ilkokulda öğretiminden tutun da doçentlik düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesine kadar her alanda nüfuzlarını hissettiriyordu. Tupikçe eğitiminden mezun ettiğiniz herhangi bir lisans öğrencisinin Tupikçe bilgi düzeyinden çok daha düşük bilgi düzeyine sahip insanlardı bunlar. Bunlar eğitim programlarını hazırlıyorlar, aradan üç yıl geçiyor hazırladıkları programlara gerekçeler yazıyorlardı. Oysa eskiler böyle miydi? Eskiler, programla birlikte “esbab-ı mucibe lahiyaları” yayımlardı. Bir de ayrıca bunlara Tupikçeyi satanları eklemek gerek. Meta için değer kabul etmeyenleri, Tupikçenin sözcüklerini para karşılığı satanları…

Hiç kuşkusuz bütün bu düşmanlar karşısında “yaşı, en pinti hesaplara göre 8500” olan Tupikçe kendi öz savunma gücünü kendi yaratarak mücadelesini sürdürecekti. Bu mücadelede çoğu kez ona yardımda kendimizi Sisifos gibi hissettiğimiz olmadı değil. Ama kayayı her yüklenişimiz bir yeniden dirilişin habercisiydi.

Tupikçeye bilabedel hizmet edenlerin nicelik olarak artmasıydı hayalim. Bu hayalin gerçekleşmesi Gyges’in karşıtı kişiliklere bürünmüş Tupikçe sevdalılarla gerçekleşmeliydi. Görünmezliğin arkasına sığınmayan, aklı ve yüreği saf adalet duygusuyla bezenmiş, ahlak kuralları birilerinin doğrularına göre değil kendine göre biçimlenmiş bireylerin yükselişi bu gidişata dur diyecek hasreti dindirecekti…

Kurmacanın ilham kaynağının Prof. Dr. Ahmet İnam’ın anlattıklarının olduğunu beyan ederim. Burada anlatılanlar hayal ürünüdür…