Kars’tan yayın yapan akademik Uluslararası Etnopedagoji Dergisi’nin girişimiyle 26 Nisan 2025 günü düzenlenen etnopedagoji sempozyumu başarıyla yapıldı. Sempozyumun tam adı “Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlu Anısına Uluslararası Küreselleşme ve Yapay Zeka Ekseninde Etnopedagoji: Eğitimde Sosyokültürel Yaklaşımlar Sempozyumu”ydu. Bu uluslararası sempozyum, Bursa Uludağ Üniversitesi ile Kafkas Üniversitesi’nce desteklendi ve Türk Dünyası Kültür ve Sanat Derneği’nin (Türk-San) uzmanlaşmış teknik altyapı yardımıyla yapıldı.
Sempozyuma 16’sı Türkiye’den olmak üzere dokuz farklı ülkeden 55 bildiri kabul edildi. Sempozyuma Türkiye, Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, İsviçre ve Çin’den araştırmacılar katıldı.
Sempozyum Zoom iletişim ortamı kullanılarak uzaktan erişimle (online) yapıldı ve Youtube kanalından canlı yayınlandı. İzlenimlere göre toplantı oldukça başarılı geçti.
Bilindiği kadarıyla etnopedagoji sempozyumu Türkiye’de ilk kez yapıldı. İlk ve uluslararası nitelikte olmasına karşın önemli bir katılım oldu. Katılımcılar da genellikle akademisyenlikte zirveye çıkmış olan Profesörlerdi ve çoğu etnopedagoji alanında uluslararası ün sahibi etnopedagoglardı.
Sunulan bildirilerle Türkiye’de etnopedagoji biraz daha anlaşıldı, eğitim ve toplum açısından önemi fark edildi diye umuyorum. Uluslararası Etnopedagoji Dergisi yöneticileri şimdiden sempozyumu gelenekselleştirmeyi düşündüklerini açıkladılar.
Sempozyum Süreci
Sempozyum ilan edildiği gibi 26 Nisan 2025 günü saat 11.00’de Zoom iletişim ortamında başladı. Selamlama konuşmalarını Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Salih Çepni ile Uluslararası Etnopedagoji Dergisi Başeditörü Doç. Dr. İkram Çınar yaptı.
Prof. Dr. Salih Çepni, günümüzdeki değişme ve gelişmelerin eğitim sistemlerini etkilediğini dile getirerek etnopedagojinin bu değişmeler karşısında rolünden söz etti.
Uluslararası Etnopedagoji Dergisi baş editörü Doç. Dr. İkram Çınar, sempozyumun amacından söz ederek küreselleşmenin dönüştürücü, yapay anlağın (zekanın) ise devrimci etkisine dikkati çekerek bu kaotik ortamda köklü bilgi birikimi olan etnopedagojinin sağlayacağı yarara işaret etti ve geleneksel eğitim değerlerini korumanın önemini belirtti. Dr. Çınar şöyle devam etti:
“Küreselleşme, bilgi paylaşımını hızlandırarak kültürler arası etkileşimi güçlendirmiştir. Ancak, bu süreç geleneklerin ve bilgi sistemlerinin kaybolma riskini de artırmaktadır. Etnopedagoji, bu riski azaltmada kritik bir rol oynuyor; çünkü yerel bilgi sistemlerini eğitim süreçleriyle tümleştirerek kültürel çeşitliliği koruyor ve güçlendiriyor.
Yapay zeka, eğitimde devrim yaratma potansiyeline sahiptir. Örneğin, kişiselleştirilmiş öğrenme platformları, öğrencilerin ihtiyaçlarına özel çözümler sunuyor. Yapay zekanın standartlaşmış modelleri, kültürel bağlamları göz ardı ederek yerel değerleri dışlama riski taşıyor. İnterneti tarayarak kültürel duyarlılığa sahip içerik üreten bu sistemler, etnopedagojik yaklaşımların teknolojiyle uyumunu sağlayabilir. Yine de yapay zekanın etik kullanımı için şeffaf ve kapsayıcı politikalar geliştirmeliyiz.”
Dr. Çınar, yapay zekanın kültürel farklılıkları ve özgün kültürel deneyim birikimlerini ihmal etme potansiyeline de vurgu yaptı. “Bu sempozyum, bu fırsatları ve riskleri tartışmak için bir platform sunuyor. Sunacağınız perspektifler, yerel bilginin küresel eğitim sistemlerinde nasıl bir yer bulacağına dair yol haritamızı biçimlendirmeye katkı sağlayacaktır.” dedi.
Açılış oturumunda Ufa’dan Prof. Dr. Vilya Baymurzina, Herson’dan Prof. Dr. Ludmila Redkina, Mari’den Prof. Dr Tatyana Petrova, Manas’tan Prof. Dr. Akmatali Alimbekov, Türk-San Derneğinden Prof. Dr. Ellada Gerayzade ve Bursa Uludağ’dan Minara Aliyeva Çınar bildirilerini sundular.
Saat 13’te dört paralel oturum halinde sunuşlara başlandı. Birinci oturumda “Pedagoji ve Etnopedagoji: Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar” başlığı altında toplanan bildiriler sunuldu. Oturuma Stavropol Devlet Üniversitesi’nden Prof. Dr. Natalya Romaeva ve Prof. Dr. Ellada Gerayzade başkanlık yaptılar.
İkinci oturum “Eğitimde Yapay Zeka ve Dijital Kültür” başlığını taşıyordu. Bu oturuma da Mari Devlet Üniversitesi’nden Prof. Dr. Tatyana Petrova ile Bursa Uludağ Üniversitesi’nden Doç. Dr. Minara Aliyeva Çınar başkanlık yaptılar.
Üçüncü oturum “Modern Eğitim Sisteminde Etnopedagojinin Rolü” başlığını taşıyordu. Oturuma Herson Devlet Pedagoji Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ludmila Redkina ve Ufa Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden Prof. Dr. Vilya Baymurzina’nın başkanlık etti.
Dördüncü paralel oturumda ise “Etnopedagoji ve Kültürel Miras” başlığı altında toplanan bildirilere ayrılmıştı. Bu oturuma Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nden Prof. Dr. Akmatali Alimbekov ile Kafkas Üniversitesi’nden Doç. Dr. İkram Çınar başkanlık ettiler.
Sempozyumda sunulan bildirilerden bazıları
Sempozyumda elli beş bildiri sunuldu. Bu bildirilerden bazıları şunlardır:
Yetkinlik yaklaşımı bağlamında genel etnopedagojinin oluşum ve gelişim evreleri (Prof. Dr. V. Baymurzina),
Kırım’ın çok etnikli bölgesinde öğrencilerin aktif yaşam konumları (Prof. Dr. L. Redkina)
Ulusal pedagojinin oluşumunun bir olgusu olarak halk pedagojisi (Prof. Dr. T. Petrova)
Kırgız geline veda [kına gecesi] ağıtlarındaki etnopedagojik değerler (Prof. Dr. A. Alimbekov)
Dijital küreselleşme bağlamında sürdürülebilir kimliğin temeli olarak etnopedagoji (Prof. Dr. E. Gerayzade)
Ahıska Türkleri arasında anlatılan Nasreddin Hoca fıkralarının etnopedagojik yönü (Doç. Dr. M. Aliyeva Çınar)
Ulusal yer adlarının etnopedagojik yönü (Prof. Dr. S. İmanberdiyeva)
Kültürlerarası etkileşim biçimi olarak geleneksel Çerkes oyunları (Doç. Dr. A. Daurov, Prof. Dr. R. Magomedov, Prof. Dr. N. Romaeva)
Geleneksel eğitimde informal eğitimin yeri (Prof. Dr. E. Öztürk)
Psikolojik ve pedagojik literatürde insanların sosyokültürel değerleri hakkında büyük okul öncesi çocukların düşüncelerini biçimlendirme sorunu (Doç. Dr. T. Kot)
Türk halklarının belirli ortak dil birimlerinin etnolinguistik özellikleri (Prof. Dr. S. Symbayeva)
Köylerde eğitim deneyimleri: Etnopedagojik bir değerlendirme (Dr. Öğr. Üy. A. Yurttaş, O Yılmaz)
Küreselleşmenin eğitim sistemleri üzerindeki etkisi: Yaşamı ve geleceği açıklamak (Doktorant G. Fahradova)
Geleceğin ilkokul öğretmenleri tarafından oluşturulan animasyonlarda etnopedagoji ilkelerinin uygulanması (Dr. O. Dzhafarova)
Dil, bir kişiyi birey olarak biçimlendiren güçtür (Dr. K. Kairbaeva)
Küreselleşme çağında ahlak ve vatanseverlik ruhuyla nesilleri yetiştirmekte Türkmen halkının ulusal deneyimi (Dr. A. S. Baymuradova)
Geleceğin okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterliliğinin geliştirilmesinde yapay zekanın kullanımı (Öğr. Gör. N. Kornilova)
Sınıf içinde yaşayan kültür: Bir öğretmenin etnopedagojik uygulamaları (Ms. H. Bülbül)
Dijital öğretmen ve etnopedagog: Rekabet mi sentez mi? (Prof. Dr. İ. Gulusoy)
Eğitimde dijital etnopedagoji ve yapay zeka (Prof. Dr. U. Aliyev, Prof. Dr. E. Sakpanov)
Küreselleşme ve kültürel kimlik: Tek tipleşme mi, çeşitlilik mi? (Prof. Dr. M. Ş. Bülbül)
Eğitimde zeki kaynakları kullanma fırsatları (Prof. Dr. S. Fedorova, H. Valeev)
Yapay zeka ile aile için steam eğitimi: Çocuklara yenilikçi öğrenme deneyimleri kazandırmanın yolları (Prof. Dr. M. Ş. Bülbül)
Qloballaşmanın elm, tǝhsil, mǝdǝniyyǝt vǝ incǝsǝnǝt sahǝlǝrinǝ tǝsiri (Doç. Dr. S. Valiyev)
Yapay zekanın halkbilimi, halk masalları ve geleneklerin analizi, sistematik hale getirilmesi ve popülerleştirilmesi için uygulanması (Dr. K. Gulusoy)
Yapay zeka ve kültürel gelenekler arasında aracı olarak öğretmenin rolü (Öğr. Gör. S. Mammedova)
Yapay zeka stratejilerini geliştirmek için stratejiler (As. M. Abdixoshimov)
Eğitim işlemlerinde dijital teknolojilerin kullanımı (As. M. B. Khodjimatov)
Etnokültürel kimliğin oluşumunda yerel dillerin ve Rusçanın rolü (Prof. Dr. L. Redkina, Doç. Dr. S. Ratovskaya)
Tarihten moderniteye modern eğitimin küreselleşme koşullarında kişilik eğitiminde etnopedagoji düşüncesi kavramı (Prof. Dr. G. Egorova, Doç. Dr. N. Ionina)
Özbek etnopedagojisinin kaynağı olarak Ceditçilerin görüşleri (Prof. Dr. F. Rakhmonov, Prof. Dr. O. Buriev, Prof. Dr. S. Holikov)
Politeknik açıdan Tatar etnopedagojisinin kariyer rehberliği değerleri (Prof. Dr. R. Malikov, R. Galeev)
Geleceğin öğretmenlerinin eğitiminde “Etnopedagoji” dersi (Doç. Dr. Z. Asanova)
Bir teknik okul öğretmeninin mesleki ve pedagojik kültürünün gelişimin için pedagojik koşullar (Prof. Dr. R. Baymurzin)
Türkmen etnopedagojisinde ahlak eğitiminin yapısal bir bileşeni olarak yurtseverlik (Doktorant M. Annaguliyeva)
Modern eğitim sisteminde milli ve manevi değerlerin rolü (Dr. L. Mortazina)
Çinli bir ailede çocukların halk pedagojisine dayalı ahlaki eğitimi (Dr. L. Liu)
Bilişsel eğitiminin etnopedagojik anlamı olarak Türkmen halkının kuyu kazma zanaatı (Öğ. M. Halmuhammedowa)
Etnopedagojide onur eğitimi (Doktorant G. Amirkhanzadeh)
Hantı-Mansı özerk okrug Yugra bölgesinde gençlerin çok kültürlü kimliğinin oluşumunda kavramsal etnopedagojik yaklaşımlar (Doktorant A. Kulashkina)
Türk atasözlerinde geleneksel çocuk eğitim yöntemlerinin etnopedagojik açıdan incelenmesi (Prof. Dr. A. Alimbekov, E. Eriş)
Halk pedagojisinin ögesi olarak mani, ninni ve aşk türküleri (Prof. Dr. L. Qasımova)
Dede Korkut hikayelerinde anne modelinin etnopedagojik açıdan incelenmesi (Prof. Dr. A. Alimbekov, Z. Nizamoğlu)
Türkiye’deki lisansüstü etnopedagoji tezlerinin incelenmesi (Dr. Öğr. Üy. M. Durmuş)
Etnopedagoji ve dijital masallar: “Masal masal Türkiye” örneğinin eğitim politikaları açısından incelenmesi (Öğ. S. Ergen Akman)
Afganistan’daki Hazara halkının etnopedagojisi: Halk türküleri (Doktorant M. A. Ali)
Kerem ile Aslı hikayesindeki sevda ve evlilik değerlerinin etnopedagoji bağlamında incelenmesi. (Ms. M. Akgül)
Kazak halk etnopedagojisinde efsaneler (Ms. A. Galimova)
Etnopedagoji bağlamında “baltadan lapa” adlı masalın kültürel ve pedagojik özellikleri (Ms. V. Kozmina)
Etnopedagojik bir değer olarak Nayman Ana: Kültürel kalıtın pedagojik işlevi (Ms. M. Bekten)
Sempozyum, soru ve yanıtlar ile dilek ve teşekkür ile beklentilerin söylenmesiyle tamamlandı. Sempozyum genel olarak iyi düzenlenmişti. Kırım’daki savaş yüzünden internet aksaklığı nedeniyle birkaç araştırmacı sunumunu yapamadı. Beklenti olarak gelecek sene mümkünse yüz yüze etnopedagoji sempozyumunun yapılması ve bunun gelenekselleştirilmesi dile getirildi.
Sempozyuma katılanların önemli bir kısmının ülkelerinde tanınmış etnopedagoglar olduğu dikkati çekti. Bunu Türkiye’deki etnopedagoji çalışmalarına bir destek olarak anlamalıyız. Zengin Türk etnopedagojik birikimini izlemek istemeleri de doğal bir durumdur. Öte yandan, Türkiye’de bir eğitim bilimi olarak etnopedagoji yeni kuruluyor ve etnopedagoji araştırmalarının başındayız. Sempozyum, bu kuruluş çabalarına katkı sağlayacaktır. Sempozyumla önemli bir adım atıldığının farkındayız. Devamını getirmek eğitimbilimcilerimizin çabasına bağlıdır.
