Türkiye’de 1999, 2011 ve 2014 Yıllarında Yayımlanan Milli Eğitim Denetim Yönetmeliklerinin Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi
Celal Teyyar UĞURLU[1], Hilal ÇALMAŞUR[2]
1. GİRİŞ
Günümüzde bilgiye dayalı toplumların ihtiyaç duyduğu insan profili değişmiştir. Bu toplumsal değişim öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemini benimseyen bütün toplumların gündeminde yer almaya başlamıştır. Böylece diğer alanlarda olduğu gibi eğitimin yönetim, denetim, program vb. alanlarında da değişikliklerin gözden geçirilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bunlardan eğitim denetimi diğer unsurların geliştirilmesi ve eğitim sisteminin amaçlarına ulaşmasında gerekli unsurlardan biri olarak görülmektedir (Aydın, 2014). Eğitim sisteminin bir alt boyutu olan denetim, yönetimin konusu olan her alanda ve yönetimin bütün süreçlerinde, kendini etkili bir şekilde hissettiren ve varlığından asla vazgeçilemeyen çağdaş bir araç olarak ortaya çıkmaktadır (Sarı, 2005). Denetim, örgütün paydaşlarının tümünün içerisinde görev ve sorumluluklarının olduğu karmaşık bir süreçtir. Haris ve Bessent, yönetsel bir bakış açısı ile denetimi, okulun temel öğretimsel amaçlarını gerçekleştirmesini doğrudan etkilemek için, okulun işleyişini sağlamak ve değiştirmek amacıyla okul çalışanlarının insanlar ve diğer nesnelerle ilişkili olarak yaptığı her şeyin denetimi olarak tanımlamışlardır (Akt. Aydın, 2013).
Eğitim denetiminde önemli boyutlar olarak insan ilişkilerini, grup yaklaşımını, etkileşimi ve liderliği vurgulayan Hanne J. Hicks denetimi, istenilen ve gereksinim duyulan yer ve zamanda sağlanan eğitimin her düzeyinde uygulanabilecek bir mesleksel rehberlik ve yardım olarak tanımlamaktadır (Akt. Aydın, 2014). Taymaz (2011) denetimi, kamu ve kurum yararına insan davranışlarını kontrol etme süreci olarak tanımlamaktadır. Gökçe (1994) ise denetimi, örgütsel amaçların gerçekleşme derecesinin saptanması, değerlendirilmesi, düzeltilmesi ve geliştirilmesi etkinliklerinden oluşan çembersel bir süreç olarak tanımlamıştır. Denetim sürecine ilişkin tanımlamalar incelendiğinde (Aydın, 2013; Aypay, 2010; Başaran, 1994; Başaran, 2000; Gökçe, 1994; Memduhoğlu, 2012; Sergiovanni ve Starrat, 2002; Taymaz, 2011), denetime “hata arama, kontrol” ya da “yardım, rehberlik, yönlendirme” gibi anlamlar yüklendiği görülmektedir. Denetime böylesine farklı anlamların yüklenmesinin sebebi denetim sürecine ilişkin algının tarihsel süreçte önemli ölçüde değişime uğramasıdır. Günümüz eğitim sistemlerinde çağdaş eğitim denetimi önem kazanmaktadır. Kasapçopur’a (2007) göre çağdaş eğitim denetiminin amacı, öğrenmeyi daha etkili kılmak amacıyla, okulun işleyişini, öğretme sürecini doğrudan etkileyecek biçimde düzenlemektir. Sullivan ve Glanz (2004) ise çağdaş eğitim denetimini, öğretmeyi ve öğrenmeyi etkileyen etkenlerin tümünün değerlendirilmesi ve daha etkili öğretme ve öğrenme ortam ve koşullarının hazırlanması amacıyla yöneltme, rehberlik etme ve öğretmenlerin mesleki gelişim ve öğretimsel davranışlarını geliştirme sürecidir. Bir başka bakış açısıyla, eğitim denetiminin amacı, öğrenmeyi ve öğretmeyi etkileyen tüm öğeleri birlikte ele alarak, süreci değerlendirmek ve daha etkili kılmak üzere gerekli önlemleri almak olarak tanımlanmaktadır (Burgaz, 1995). Marshall’a (2005) göre ise denetimde asıl amaç öğretmenlerin etkililiğini ve dolayısıyla öğrenci başarısını yükseltmektir. Eğitim denetimi, eğitim amaçlarına ulaşmada son derecede önemli bir rol oynar. Mevcut durumu belirleme yanında, amaçlara en iyi şekilde ulaşabilmek için, nelerin yapılması gerektiğini belirler ve öğretmenlerin mesleki gelişiminin nasıl sağlanacağına ilişkin kuramsal ve uygulamalı olarak işlev görür. Eğitim denetiminde denetçi, bir taraftan mevcut durumu tespit etmeye çalışırken, diğer yandan, eğitici personelin performansını değerlendiren, değişme ve gelişme yönünde liderlik yapan kişi durumundadır (Özmen ve Güngör, 2008). Başar’a (2000) göre “kurumlardaki bu denetim süreci sırası ile durum saptama, değerlendirme ve düzeltme-geliştirme” olmak üzere üç basamaktan oluşur. Bu süreçte sistemi işleten denetçilerin görevleri yönetmeliklerle belirlenmiş ve bu yönetmeliklerde denetçilerin görevleri inceleme ve araştırma, kurum denetimi, rehberlik, mesleki yardım ve geliştirme, soruşturma olarak ifade edilmiştir (Taymaz, 2011). Bu görevler doğrultusunda, örgütün faaliyetlerinin, amaçları doğrultusunda sistemli bir şekilde takip edilmesi, incelenmesi ve örgütü oluşturan bütün öğelerin değerlendirilmesi gerekmektedir (Balcı ve Aydın, 2001).
Türk Eğitim tarihine bakıldığında teftiş hizmetlerinin Tanzimat Döneminde başladığı tahmin edilmektedir. Kodaman (2000), 1846 yılında Maarif-i Umumiye’nin gösterdiği gerekçeye dayanarak Esat Efendi başkanlığında yetki sahası Sıbyan ve Rüştiye okulları ile sınırlandırılan Mekâtib-i Umumiye Nezareti kurulduğunu ifade etmiştir. 1846 tarihinde ilk kez teftiş hizmetlerinin “İl Eğitim Kurulları”nın üyeleri tarafından yürütüldüğü “Sıbyan Mekatibi Hocaları Efendilere İta Olunacak Talimat” adlı bir yönetmelikle “Mekatibi Muin” olarak ilkokullar müfettişliğinden söz edilmektedir (Aydın, 2014). 1869 yılında hazırlanan, Maarif-i Umumiye Nizamnamesinde yazılan Meclis-i Hassı Vükela Mazbatası ile okulları sürekli denetim altında tutacak teftiş heyetinin yokluğunun önemli sakıncalar doğuracağı belirtilmiştir (Su, 1974). Akyüz (2014) Meclis-i Maarif tarafından 1876 da yayınlanan bir talimatın eğitim tarihimizde teftiş ile ilgili bilinen en eski belgelerden biri olduğunu; Unat (1964) ise, merkez teşkilatının temelinin 1879 yılında nezaret mevcut yazı, muhasebe ve evrak servislerinden başka; 1.Mekâtib-i Aliye (yükseköğretim) 2. Mekâtib-i Rüşdiye (ortaöğretim) 3.Mekâtib-i Sıbyaniye (ilköğretim) 4.Telif ve Tercüme 5. Matbaalar (Yayın) dairesi olmak üzere bölümlere ayrılarak atıldığını ifade etmiştir. 1884, 1886, 1889 tarihlerinde Maarif-i Umumiye Nezareti müfettişlerinden ayrı ayrı birçok öğretim daireleri gösterilmiştir ve 1894 tarihinde vilayet merkezlerine müfettişler tayin edilmeye başlanmıştır (Su, 1974). 1910 yılında yürürlüğe konulan ” Mekatib-i İbtidaiye Müfettişlerinin Vezaifine Müteallik Talimatı” ile ilköğretim müfettişlerinin görev ve yetkilerini belirleyen ilk yönetmelik yayınlanmıştır (Aydın, 2014). 1914 yılında yayınlanan “Tedrisat-ı İptidaiyye Müfettişlerinin Vezaifine Dair Talimatname” ile müfettişliğin ciddi bir teftiş müessesesi haline getirilmesi ve teşkilatlandırılması sağlanmıştır (Aytekin, 1991). Teftiş ve denetimle ilgili olarak yapılan ilk çalışma, 1923 yılında yürürlüğe konulan İlköğretim Müfettişlerinin Görevlerine ilişkin yönetmelik; müfettişlerin seçilmesine ilişkin ilk belge 1927 tarihli “İlk Tedrisat Müfettişleri Talimatnamesi”; müfettişlerin hizmetiçi eğitimlerinden ilk defa söz edilen yönetmelik 1945 yılında yayınlanan “İlköğretim Müfettişleri Staj Yönetmeliği”dir. Devamında ise 1938’de bir yasa çıkarılarak, ilköğretim denetçisi olabilmek için Gazi Terbiye Enstitüsü veya yabancı ülkelerdeki dengi bir okuldan mezun olmak koşulu getirilmiş, denetçiler Bakanlıkça atanmaya başlamıştır (Başar, 2001). İlköğretim müfettişleri ile ilgili takiben çıkarılan diğer yönetmelikler ise 1962, 1963 ve 1969 yönetmelikleridir (Aydın, 2014).
Bu çalışma kapsamında incelenen 1999, 2011 ve 2014 teki yönetmeliklerle de genel olarak illerin müfettiş ihtiyacının nasıl belirleneceği, müfettiş yardımcılığına müracaat edeceklerde aranacak şartlar, adayların seçimi ve sınav şekilleri, müfettiş yardımcılığına atama yetiştirme, istihdam ve görev yerleri, yer değiştirme esasları, görevden alınma şekilleri belirlenmiştir. Eğitim denetiminin nasıl yapılacağını belirten bu yasal düzenlemeleri incelemek, eğitim ve öğretimin amaçlarına uygun yöntemi bulmaya yardımcı olması bakımından önemlidir. Bu amaçla 1999, 2011 ve 2014 yönetmelikleri incelenerek zaman içerisindeki değişikliklerin, eğitim denetimi uygulamaları açısından eleştirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM
Araştırma Modeli
Araştırma nitel bir yaklaşımla yapılandırılmıştır. Bu çalışma kapsamında nitel araştırma türlerinden döküman analiz kullanılmıştır (Lincoln ve Guba, 1985).
Materyal
Türkiye’de 1999, 2011 ve 2014 tarihlerinde yayımlanmış olan denetim yönetmelikleri bu araştırmanın materyalini oluşturmaktadır. Araştırma materyali kapsamında incelenen yönetmelikler;
1-1999 Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği
2- 2011 Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Müfettişleri Başkanları Yönetmeliği
3- 2014 Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı İle Maarif Müfettişliği Başkanlığı Yönetmeliği
Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi
Materyal kapsamındaki yönetmelikler tek tek incelenerek veriler toplanmış ve çözümlemesi yapılmıştır. Çözümleme sürecinde kategoriler oluşturulurken literatürden yararlanılmıştır. İncelenen yönetmeliklerdeki sözel birimler araştırma kapsamında ortaya konan sorular bağlamında ele alınarak kodlama yapılmıştır. Ortaya çıkan kodlar, kategoriler altında toplanmıştır. Araştırmada izlenen işlem basamakları Şekil 1’de özetlenmiştir.
Analiz Biriminin Belirlenmesi
Analiz birimleri araştırmanın amacına bağlı olarak değişik biçimlerde kullanılabilir. Bu araştırmanın amacı bir yönetmeliğin tümüyle incelenmesini gerektiğinden analiz birimi olarak tüm materyal seçilmiştir.
Şekil 1. İçerik analizi işlem basamakları
Temaların Oluşturulması
Seçilen yönetmelikler öncelikle; kapsam ve dayanak, sınav usul ve esasları, atama ve yetiştirme, yeterlik sınavı, hizmet bölgesi ve müfettiş ihtiyacı, başkan ve başkan yardımcısı, grup başkanının görevlendirilmesi, inceleme ve değerlendirme, müfettişlerin görev ve yetkileri açısından temalara ayrılmıştır. Bu çalışmanın amacı doğrultusunda sadece 1999, 2011 ve 2014 yönetmelikleri incelenmiştir.
Güvenirlik
Nitel araştırmalarda betimsel ve içerik analizinin güvenirliği özellikle kodlama işlemine bağlıdır. Kategorilerin taşıması gereken en önemli özelliklerden biri aynı dökümanı, aynı amaç doğrultusunda kullanan başka bir araştırmacının da büyük ölçüde benzer sonuçlara ulaşabileceği açıklıkta olmasıdır (Tavşancıl ve Aslan, 2001). Bu bağlamda, bu çalışma kapsamında araştırmacının (kodlayıcının) kategorilere ne kadar tutarlı kodlama yaptığını belirlemek için kodlama güvenirliğine bakılmıştır. Bu amaçla araştırma kapsamında incelenen tüm yönetmelikler iki hafta arayla kodlayıcı tarafından iki kez kodlanarak, araştırmacının kendi içindeki tutarlılığına bakmak suretiyle gerçekleştirilmiştir. Kodlama güvenirliği, uyum yüzdesi (percent of agreement) indeksi kullanılarak hesaplanmıştır. Uyum yüzdesi kullanılarak kodlama güvenirliği 0.89 bulunmuştur. Puanlayıcılar arası veya puanlayıcılar içi güvenirliği tespit etmek için kullanılan uyum yüzdesinin %70’den daha yüksek olması beklenir (Tavşancıl ve Aslan, 2001: 81). Sonuç olarak, kodlama güvenirliğinin kabul edilebilir düzeyde sağlandığı söylenebilir.
3. BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde Türkiye’de 1999, 2011 ve 2014 yıllarında teftiş sistemi ile ilgili yayımlanan yönetmelikler aşağıda belirtilen tema başlıkları altında incelenmiştir.
3.1. Kapsam ve Dayanak Temasına İlişkin Bulgular ve Yorum
Bu başlık altında yönetmelikler kapsam ve dayanakları açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 1’de karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 1. Kapsam ve Dayanak Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Kapsam |
|
|
|
|
|
Dayanak |
|
|
|
|
Tablo 1’de yer alan açıklamalar incelendiğinde; müfettişliğin kapsamı 1999 ve 2011 yönetmeliklerinde ilköğretim ve eğitim müfettişleri başkanlığı şeklinde tanımlandığı görülmektedir. İlköğretim müfettişleri adı 2011 yılı yönetmeliğinde değişerek eğitim müfettişleri olmuştur. 2014 yılında bu isim yeniden değişerek maarif müfettişliği adını almış olup Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı aynı çatı altında birleştirilerek rehberlik ve denetim başkanlığı ve maarif müfettişliği adlarını almıştır. Zaman içerisinde çift başlı teftiş sisteminin tek başlı bir yapıya dönüştüğü görülmektedir.
Dayanak başlığında; 1999 ve 2011 deki yönetmelikler incelendiğinde 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 53. Maddesine istinaden düzenlemeye gidildiği görülmektedir. Bu maddeye göre Bakanlığın görevleri ilgili kanunların ve KHK’ların hükümlerine uygun olarak taşra teşkilatı kurmaya yetkilendirilme; her ilde ve ilçede bir milli eğitim müdürlüğü bulundurma, iş durumuna ve ihtiyaca göre Bakanlık ana hizmet birimleri, milli eğitim müdürlüklerine bağlı olarak ayrı il ve ilçe birimleri de kurma; İl millî eğitim müdürlükleri bünyesinde eğitim müfettişleri başkanlığı oluşturma, eğitim müfettiş yardımcılarının da, en az dört yıllık yüksek öğrenimli ve öğretmenlikte sekiz yıl ve daha fazla hizmeti olan öğretmenler arasından yarışma sınavı ile mesleğe alma, bu görevde üç yıllık yetişme dönemini takiben yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanları eğitim müfettişi kadrolarına atama, eğitim müfettişlerini her hizmet bölgesinde iki yıldan az olmamak üzere Millî Eğitim Bakanlığınca belirlenecek süreler kadar çalışmalarını sağlama; eğitim müfettişleri ve eğitim müfettiş yardımcılarının görev alanını il ve ilçe millî eğitim müdürlükleri ve orta öğretim kurumlarının rehberlik ve denetimi ile bu kurumlarda görev yapan öğretmenlerin branşlara ilişkin inceleme ve soruşturmaları hariç olmak üzere, her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarının rehberlik, işbaşında yetiştirme, teftiş, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma gibi hizmetler olarak tanımlandığı görülmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 17, 36, 37, ve 41. maddelerine istinaden düzenlemeye gidildiği görülmektedir. Bu maddelere göre Rehberlik ve Denetim Başkanlığının görevleri Bakanlığın görev alanına giren konularda Bakanlık personeline, Bakanlık okul ve kurumlarına, özel öğretim kurumlarına ve gerçek ve tüzel kişilere, kamu kurum ve kuruluşlarına rehberlik etmek, plan ve program oluşturmak; Bakanlık tarafından veya Bakanlığın denetiminde sunulan hizmetlerin kontrol ve denetimini ilgili birimlerle işbirliği içinde yapmak, elde edilen sonuçları rapor hâline getirerek ilgili birimlere ve kişilere iletmek; Bakanlık teşkilatı ile Bakanlığın denetimi altındaki her türlü kuruluşun faaliyet ve işlemlerine ilişkin olarak, usulsüzlükleri önleyici, eğitici ve rehberlik yaklaşımını ön plana çıkaran bir anlayışla, Bakanlığın görev ve yetkileri çerçevesinde denetim, inceleme ve soruşturmalar yapmak; Bakanlık teşkilatı ile personelinin idarî, malî ve hukukî işlemleri hakkında denetim, inceleme ve soruşturma yapmak olarak belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenler için Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapma, atamalarının Bakanlıkça il/ilçe emrine veya doğrudan eğitim kurumuna yapılması; İl millî eğitim müdürü, ilçe millî eğitim müdürü, okul ve kurum müdürü olarak görev yapanlar için yer değiştirmenin, hizmet süresinin, performans ve yeterliliğin bölge hizmeti ve rotasyonu esasa alarak yapılması; İl eğitim denetmen yardımcıları için, en az dört yıllık yüksek öğrenimi tamamlama ve öğretmenlikte sekiz yıl ve daha fazla hizmeti bulunan öğretmenler arasından yarışma sınavı ile mesleğe alınma, bu görevde üç yıllık yetişme dönemini takiben yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanların kadro alması, İl eğitim denetmenlerinin, her hizmet bölgesinde iki yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça belirlenecek süreler kadar çalışmaları, İl eğitim denetmenleri ve denetmen yardımcıları, ildeki her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları ile il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinin rehberlik, işbaşında yetiştirme, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma hizmetlerini yürütmesi gibi yasal düzenlemeler getirilmiştir.
3.2. Sınav Usul ve Esasları Temasına İlişkin Bulgular ve Yorum
Bu başlık altında yönetmelikler sınav usul ve esasları açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 2’de karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 2. Sınav Usul ve Esasları Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Sınav Komisyonu
|
|
|
|
|
|
Yazılı Sınav
|
|
|
Yarışma sınavına ikiden fazla katılmamış olma |
|
|
Yarışma Sınavı ve Puan Ağırlıkları
|
|
|
1) Genel esaslar (%4) 2) Temel hak ve ödevler (%3) 3) Devletin temel organları (%3)
|
1) Genel esaslar 2) Temel hak ve ödevler 3) Devletin temel organları
|
|
Yazılı Sınav ve Sözlü Sınav
|
|
|
|
|
Tablo 2’de yer alan açıklamalar incelendiğinde; 1999 ve 2011 yönetmeliklerinde sınav komisyonunun Müsteşarın veya görevlendireceği müsteşar yardımcısının başkanlığında Teftiş Kurulu Başkanı veya görevlendireceği başkan yardımcısı, İlköğretim Genel Müdürü veya görevlendireceği genel müdür yardımcısı, Personel Genel Müdürü veya görevlendireceği genel müdür yardımcısı, Müsteşar tarafından belirlenen bir ilin ilköğretim müfettişleri başkanı / eğitim müfettişleri başkanının katılımı ile oluşturulduğu görülmektedir. 2014 yılında ise bu komisyonun Müsteşarın teklifi ve Bakan onayı ile Müsteşar veya müsteşar yardımcısının başkanlığında Rehberlik ve Denetim Başkanı, üç genel müdür veya daire başkanı ve yedek üyelerden oluşturulduğu görülmektedir.
Yazılı sınav başlığında 1999 yılındaki yönetmeliğe göre; sınava katılacak adayların en az dört yıl süreli yükseköğrenim görme, resmî okul ve kurumlarda en az sekiz yıl öğretmenlik yapma, yedi yıllık hizmet süresinin en az dört yılını resmi okul ve kurumlarda öğretmen olarak, üç yılını ise Bakanlık merkez ya da taşra teşkilatı yöneticilik görevlerinde geçirme, fakültelerin; eğitim yönetimi, teftişi, plânlaması ve ekonomisi veya eğitim yönetimi ve demetimi bölüm/anabilim dalından mezun ya da bu alanlarda yüksek lisans veya doktora yapanlardan Bakanlığa bağlı resmi okul ve kurumlarda en az üç yıl öğretmenlik ve/veya yöneticilik yapmış olma, Bakanlık teşkilatında görevli olma, 40 yaşını doldurmamış olma, son altı yıllık sicil notlarının ortalaması en az iyi derecede olma şartlarına sahip olmaları gerektiği belirtilmiştir. 2011 yılındaki yönetmelikte adaylardan en az dört yıl süreli yükseköğrenim mezunu olma, başvuru tarihinde Bakanlık kadrolarında çalışıyor olma, 40 yaşını doldurmamış olma, en az üç yılı Bakanlığa bağlı resmi eğitim kurumlarında olmak üzere toplam en az sekiz yıl öğretmenlik hizmeti bulunma, yarışma sınavına ikiden fazla katılmamış olma şartlarının arandığı görülmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise adayların en az dört yıllık lisans eğitimi veren eğitim, fen-edebiyat, hukuk, siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, iktisat, işletme, ilahiyat fakülteleri veya denkliği kabul edilen yurt içindeki veya yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olma, 35 yaşını doldurmamış olma, öğretmenlikte sekiz yıl ve daha fazla hizmeti bulunanlar hariç olmak üzere, son başvuru tarihi itibarıyla geçerlik süresi dolmamış Kamu Personeli Seçme Sınavından, yarışma sınavı duyurusunda belirtilen puan türlerine göre asgarî puanı almış olma, öğretmenlikte sekiz yıl hizmeti bulunanlar bakımından halen Bakanlık kadrolarında görev yapıyor olma şartlarına sahip olmaları gerektiği ifade edilmiştir.
Yarışma sınavı ve puan ağırlıkları incelendiğinde; 1999 yılındaki yönetmelikte yarışma sınavı ve puan ağırlıkları Millî Eğitim mevzuatı (%20), öğretmenlik meslek bilgisi (%30), özel alan bilgisi (%30), genel kültür konuları (%20) olarak ifade edilmiştir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre yarışma sınavı ve puan ağırlıkları Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ( %10), genel kültür (%10), öğretmenlik meslek bilgisi (%25), özel alan bilgisi (%25), Millî Eğitim Mevzuatı (%15) ve ilgili kanunlar (%15) olarak belirlendiği görülmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte konular Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (%10), genel kültür (%10), özel alan bilgisi (%40), Millî Eğitim Mevzuatı (%20) ve ilgili kanunlar (%20) olarak belirlendiği ifade edilmektedir.
Yazılı sınav ve sözlü sınav incelendiğinde; 1999 yılındaki yönetmeliğe göre adayların yazılı sınavda 100 puan üzerinden en az 70 puan alma; sözlü sınavda toplam 100 puan üzerinden en az 70 puan alma şartlarını sağlaması gerektiği görülmektedir. 2011 yönetmeliğine göre adayların yazılı sınavda 100 tam puan üzerinden 70 ve daha yukarı puan alma; sözlü sınavda 70 ve daha yukarı puan almaları gerektiği belirtilmiştir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise adayların yazılı sınavda 100 tam puan üzerinden en yüksek puan alanlar arasından; sözlü sınavda 100 tam puan üzerinden 70 ve daha fazla puan alanlar arasından seçileceği ön görülmektedir.
- Atama ve Yetiştirme Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler atama ve yetiştirme açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 3’te karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 3. Atama ve Yetiştirme Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Atama |
|
|
|
|
|
Yetiştirme |
|
|
|
|
Tablo 3’te yer alan açıklamalar incelendiğinde; 1999 yılındaki yönetmeliğe göre yarışma sınavı sonucu kura ile atamanın olacağı ön görülmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre puan ise üstünlüğüne göre kura ile atama yapılacağı belirtilmiştir. Puan yetersizliği nedeniyle tercihlerine atanamayanların, Bakanlıkça uygun görülen bir İl’e atanmak istediklerini belirtmiş olmaları kaydıyla bilgisayar kurası ile atanacağı ifade edilmiştir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise adayların en fazla on il tercih etmek suretiyle elektronik ortamda başvurarak puan üstünlüğüne göre atanacağı; tercihlerine atanamayanların bilgisayar kurası ile atanacağı görülmektedir.
Yetiştirme temasına ait bulgular incelendiğinde 1999 yılındaki yönetmeliğe göre adayların hizmet içi eğitim ve görev başında yetiştirme eğitimi olmak üzere 3 yıllık yetiştirme süresine sahip oldukları ifade edilmektedir. 2011 yönetmeliğine göre adaylar hazırlayıcı eğitim, görev başında yetiştirme eğitimi ve teorik eğitim olmak üzere 3 yıllık yetiştirme programına sahiptir. 2014 yönetmeliğinde ise adayların toplam da 3 yıllık bir program olan teorik eğitim süreci ve görev başında yetiştirme eğitimi sürecine sahip oldukları görülmektedir.
- Yeterlilik Sınavı Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler yeterlik sınavı açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 4’te karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 4. Yeterlik Sınavı Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Yeterlik Sınavı |
|
|
|
|
Tablo 4’te yer alan açıklamalar incelendiğinde; 1999 yılındaki yönetmelikte sınava giren adaylara çoktan seçmeli yazılı sınav yapıldığı; sınava giremeyen adaylara da son bir sınav hakkı tanındığı, başarılı olmamaları durumunda istek ve ihtiyaca göre Bakanlıkça durumlarına uygun görevlere atama yapıldığı belirtilmiştir. 2011 ve 2014 yılındaki yönetmeliklere göre sınava giren adayların yazılı sınava tabi tutulduğu; sınava giremeyen adayların ikinci sınav hakkına sahip olacağı ifade edilmiştir.
- Hizmet Bölgesi ve Müfettiş İhtiyacı Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler hizmet bölgesi ve müfettiş ihtiyacı açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 5’te karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 5. Hizmet Bölgesi ve Müfettiş İhtiyacı Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Hizmet Bölgesi |
|
|
|
|
|
Müfettiş İhtiyacı |
|
|
|
|
Tablo 5’te yer alan açıklamalar incelendiğinde hizmet bölgesinin 1999 yılındaki yönetmeliğe göre birinci ve ikinci hizmet bölgelerinde beşer yıl, üçüncü ve dördüncü hizmet bölgelerinde dörder yıl, beşinci hizmet bölgesinde üç yıl olarak belirtildiği görülmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre birinci hizmet bölgesinde beş yıl, ikinci hizmet bölgesinde beş yıl, üçüncü hizmet bölgesinde beş yıl, dördüncü hizmet bölgesinde dört yıl, beşinci hizmet bölgesinde üç yıl olarak belirtildiği görülmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise birinci ve ikinci hizmet bölgelerinde beşer yıl, üçüncü ve dördüncü hizmet bölgelerinde dörder yıl, beşinci hizmet bölgesinde üç yıl hizmet sürelerinin ayarlandığı ifade edilmektedir.
Müfettiş ihtiyacı temasına ait bulgular incelendiğinde 1999 yılındaki yönetmeliğe göre birinci ve ikinci hizmet bölgelerinde 90, üçüncü hizmet bölgesinde 80, dördüncü ve beşinci hizmet bölgelerinde 70 öğretmene bir müfettiş olacak şekilde bir görevlendirmeye gidildiği görülmektedir. 2011 yılına ait yönetmelikte 250 personele bir müfettiş olacak şekilde görevlendirme yapıldığı ifade edilmektedir. 2014 yılına ait yönetmelikte ise illerdeki personel ve kurum sayıları dikkate alınarak Başkanlık ve İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünce müştereken belirlemeye gidileceği belirtilmiştir.
- Başkan ve Başkan Yardımcısı Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler başkan ve başkan yardımcısı açısından karşılaştırılmışlardır. Tablo 6’da karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 6. Başkan ve Başkan Yardımcısı Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Başkan |
|
|
|
|
|
Başkan Yardımcısı |
|
|
|
|
Tablo 6’da yer alan açıklamalar incelendiğinde; 1999 yılındaki yönetmeliğe göre başkanlık için en az on yıl ilköğretim müfettişliği yapmış olanlar arasından, kıdemi fazla olan ilköğretim müfettişleri arasından, başkanlık yapanlar arasından aynı usulle en fazla bir defa daha teklif etmek üzere seçildiği görülmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre başkanlık için en az on yıl müfettişlik yapmış olanlar arasından üç aday teklif edileceği, üç aday bulunmaması durumunda, şartları taşıyan mevcut adayların valilikçe teklif edileceği belirtilmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise başkanın müfettişler arasından, dört yıllığına görevlendirileceği ifade edilmektedir.
Başkan yardımcısı temasına ait bulgular incelendiğinde 1999 yılındaki yönetmeliğe göre 50’ye kadar olan illerde bir, 51’den 100’e kadar olan illerde iki, 101’den 200’e kadar olan illerde üç, 201’den fazla olan illerde dört başkan yardımcısı görevlendirildiği görülmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre 50 ve daha az olan illerde bir, 51’den 100’e kadar olan illerde iki, 101’den 250’ye kadar olan illerde üç, 251’den 300’e kadar olan illerde dört, 301 ve daha fazla olan illerde beş başkan yardımcısı şeklinde görevlendirme yapıldığı ifade edilmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise 30 ve daha az olan illerde bir, 31’den 100’e kadar olan illerde iki, 101’den 200’e kadar olan illerde üç, 201’den 300’e kadar olan illerde dört, 301’den daha fazla olan illerde beş başkan yardımcısı şeklinde görevlendirme yapıldığı belirtilmektedir.
- Grup Başkanlarının Görevlendirilmesi Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler grup başkanlarının görevlendirilmesi açısından karşılaştırılmıştır. Tablo 7’de karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo. 7 Grup Başkanlarının Görevlendirilmesi Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Grup Başkanının Görevlendirilmesi
|
|
|
|
|
Tablo 7’de yer alan açıklamalar incelendiğinde grup başkanı 1999 yılındaki yönetmeliğe göre teftiş grubu üyeleri arasından başkanın önerisi, il millî eğitim müdürünün onayı ile görevlendirildiği ifade edilmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre ilk olarak gruptaki görevli müfettiş ve müfettiş yardımcıları, grup başkanlığı için grupta görevli müfettişler arasından iki adayı seçimle belirleyerek başkana sunulacağı, bunun sonucunda adaylardan birini başkanın önerisi, il millî eğitim müdürünün uygun görüşü ve valinin onayı ile bir yıllığına grup başkanı olarak görevlendirileceği belirtilmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise rehberlik ve denetim grubu üyelerinden birinin, öğretim yılı başında maarif müfettişleri başkanı tarafından grup sorumlusu olarak bir yıllığına görevlendirildiği görülmektedir.
- İnceleme ve Değerlendirme Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler inceleme ve değerlendirme açısından karşılaştırılmıştır. Tablo 8’de karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo. 8 İnceleme ve Değerlendirme Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
İnceleme ve Değerlendirme Komisyonunun Oluşturulması |
|
|
|
|
Tablo 8’de yer alan açıklamalar incelendiğinde inceleme ve değerlendirme komisyonunun 1999 yılındaki yönetmeliğe göre başkanın önerisi, millî eğitim müdürünün uygun görüşü ve valinin onayı ile bir yıl için üç müfettişten görevlendirileceği görülmektedir. 2011 yılındaki yönetmeliğe göre komisyonun başkanın önerisi il millî eğitim müdürünün uygun görüşü ve valinin onayı ile müfettişler arasından oluşturulduğu ifade edilmektedir. 2014 yılındaki yönetmeliğe göre ise müfettiş ve müfettiş yardımcılarınca yürütülen rehberlik ve denetim, araştırma, inceleme, soruşturma ve ön inceleme raporlarını incelemek üzere maarif müfettişleri başkanı tarafından inceleme ve değerlendirme komisyonu oluşturulduğu belirtilmektedir.
- Müfettişlerin Görev ve Yetkileri Temasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Bu başlık altında yönetmelikler müfettişlerin görev ve yetkileri açısından karşılaştırılmıştır. Tablo 9’da karşılaştırmaya ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo. 9 Müfettişlerin Görev ve Yetkileri Temasına İlişkin Karşılaştırmalar
|
Tema |
|
1999 |
2011 |
2014 |
|
Müfettişlerin Görev ve Yetkileri |
|
|
|
|
Tablo 9 ‘da yer alan bulgular incelendiğinde; müfettişlerin görev ve yetkileri 1999 yılındaki yönetmeliğe göre inceleme, araştırma, soruşturma, teftiş ve değerlendirme, rehberlik ve iş başında yetiştirme, diğer görevler olarak tanımlandığı belirtilmektedir. 2011 yılında yönetmeliğe göre bu görevler inceleme, araştırma, soruşturma, teftiş ve değerlendirme, rehberlik ve iş başında yetiştirme, denetim, diğer görevler olarak ifade edilmektedir. 2014 yılındaki yönetmelikte ise görevler inceleme, araştırma, soruşturma, iş başında yetiştirme, rehberlik ve iş başında yetiştirme, denetim, ön inceleme ve diğer görevler olarak tanımlanmaktadır.
- SONUÇ ve TARTIŞMA
Çalışma kapsamında yapılan incelemeler sonucunda 1999, 2011 ve 2014 yönetmeliklerinin birbirlerine göre bazı farklılıklara sahip olduğu gözlemlenmiştir. Kapsam temasına ait bulgular incelendiğinde teftiş sistemi başkanlığının sırasıyla teftiş kurulu başkanlığı, ilköğretim müfettişleri başkanlığı, eğitim müfettişleri başkanlığı, rehberlik ve denetim başkanlığı ile maarif müfettişliği başkanlığı şeklinde tanımlandığı görülmektedir. Buna göre teftiş sisteminin zaman içerisinde çift başlı yapıdan tek başlı bir yapıya dönüştüğü söylenebilir. Yasal dayanak açısından teftiş kurulu ile müfettişlerin görevlerinin daha açık bir şekilde ifade edildiği; çeşitli usul ve esasların ayrıntılı bir şekilde belirtildiği görülmektedir. Yıllara göre yapılan değişiklikler, çıkarılan yasa ve yönetmeliklerle teftiş siteminin önceki yönetmeliklere göre daha detaylı hale getirildiği söylenebilir. Yenileşme adına aynı paradigma üzerinde üretilen çözümlerin müfettişlere fayda sağlayabileceği gibi sistemi karmaşık hale getirebileceği algısı oluşturduğu da ifade edilebilir. Yani önceki yönergenin yalınlaştırılması yerine daha detaylı hale getirilmesi verimlilik yerine uygulayıcılar açısından muhtemel sorunları da gündeme getirebilir.
Sınav usul ve esaslarına ilişkin bulgulara bakıldığında sınav komisyonunun 1999, 2011 ve 2014 yıllarındaki yönetmeliklerde müsteşarın veya görevlendireceği müsteşar yardımcısının başkanlığında oluşturulduğu görülmektedir. Ayrıca yönetmeliklerde komisyon üyelerinin sırasıyla, 1999 ve 2011 yılındaki yönetmelikler için İlköğretim Genel Müdürü veya görevlendireceği genel müdür yardımcısı, Personel Genel Müdürü veya görevlendireceği genel müdür yardımcısı, Müsteşar tarafından belirlenen bir ilin ilköğretim müfettişleri başkanı / eğitim müfettişleri başkanı, 2014 yılındaki yönetmelikler için üç genel müdür veya daire başkanı olarak değişikliğe uğradığı fark edilmektedir. Yazılı sınav başlığında üç yönetmelikte de sınava katılacak adaylarda en az dört yıl süreli yükseköğrenim mezunu olma ve resmi okul ya da kurumlarda en az sekiz yıl öğretmenlik yapma şartlarının sağlanması gerektiği ifade edilmektedir. Ancak ayrıca 1999 yılındaki yönetmelikte fakültelerin eğitim yönetimi, teftişi, plânlaması ve ekonomisi veya eğitim yönetimi ve denetimi bölüm/anabilim dalından mezun ya da bu alanlarda yüksek lisans veya doktora yapan adayların Bakanlığa bağlı resmi okul ve kurumlarda en az üç yıl öğretmenlik ve/veya yöneticilik yapmış olma şartını sağlamalarının da yeterli olabileceği belirtilmiştir. Güncellenen yönetmelik ile bu durumun ilgili alanlardan mezun olan adaylar için dezavantaj oluşturduğu söylenebilir. Ayrıca 1999 ve 2011 yılındaki yönetmeliklerde adayların sınava katılabilmeleri için 40 yaşını doldurmamış olma şartını sağlamaları gerektiği belirtilirken 2014 yılındaki yönetmelikte adayların 35 yaşını doldurmamış olma şartını sağlamaları gerektiği belirtilmiştir. Yaş sınırının 35’e düşürülmesi ile sınava hazırlanıp yaştan ötürü sınava giremeyecek olan öğretmenler için bir problem durumunun oluştuğu söylenebilir. 2011 yılındaki yönetmelikte sınava katılacak adaylarda yarışma sınavına ikiden faza katılmamış olma ve 2014 yılındaki yönetmelikte KPSS’den yarışma sınavı duyurusunda belirtilen puan türlerine göre asgari puan almış olma şartlarının getirildiği görülmektedir. Buna göre yapılacak yarışma sınavlarının daha seçici hale getirildiği ifade edilebilir.
Yarışma sınavı ve puan ağırlıkları incelendiğinde yıllara göre sınav konularının değiştiği gözlemlenmektedir. 1999 yılındaki yönetmelikte MEB mevzuatı, öğretmenlik meslek bilgisi, özel alan bilgisi ve genel kültür konuları olarak değiştirildiği görülmektedir. 2011 ve 2014 yılındaki yönetmeliklere ise Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve ilgili kanunların yer aldığı görülmektedir.
Atama ve yetiştirme temasına ait bulgulara bakıldığında atamaların 1999 yılındaki yönetmelikte yarışma sınavı sonucu kura ile atama yapılacağı; 2011 yılındaki yönetmelikte puan üstünlüğüne göre kura ile atama yapılacağı ve 2014 yılındaki yönetmelikte ise adayların en fazla on il tercih etmek suretiyle elektronik ortamda başvurarak puan üstünlüğüne göre atama yapılacağı belirtilmektedir. Bu durumda atamalarda adayların puan üstünlüğün bir avantaj oluşturduğu söylenebilir. Ayrıca yönetmeliklerde müfettiş adaylarının üç yıllık yetiştirme dönemine tabi tutuldukları görülmektedir. Yeterlik sınavı 1999 yılındaki yönetmelikte adaylara sadece yazılı sınav yapıldığı, sınava girmeme durumlarında ise öncelikle son bir sınav hakkı daha tanındığı ve kazanamama ihtimalinde uygun bir göreve nakledildikleri belirtilmiştir. Son iki yönetmelikte ise adayların önce yazılı sınava tabi tutulduğu, girememe durumunda ise son bir sınav hakkına daha sahip oldukları ifade edilmiştir.
Müfettişler için hizmet bölgelerinin son üç yönetmelikte birinci ve ikinci hizmet bölgeleri için beşer yıl, beşinci hizmet bölgeleri için üç yıl olarak ifade edildiği görülmektedir. Fakat 1999 yılındaki yönetmelikte üçüncü ve dördüncü hizmet bölgelerinin dörder yıl; 2011 yılındaki yönetmelikte üçüncü hizmet bölgesinin beş yıl, dördüncü hizmet bölgesinin dört yıl; 2014 yılındaki yönetmelikte ise üçüncü ve dördüncü hizmet bölgelerinin dört yıl olarak ayarlandığı görülmektedir. Son yönetmelikle üçüncü ve dördüncü bölgeler için zorunlu hizmet süresinin azaltıldığı ifade edilebilir. Müfettiş ihtiyacı başlığındaki bulgular incelendiğinde 1999 yılındaki yönetmelik için hizmet bölgelerine göre müfettiş sayısının değiştiği; 2011 yılındaki yönetmelikte 250 personele bir müfettiş görevlendirildiği, 2014 yılındaki yönetmelikte ise illerdeki personel ve kurum sayıları dikkate alınarak müştereken belirlemeye gidildiği belirtilmektedir. Son değişiklik ile bu durumun rehberde belirtilen “Bireysel ve kurumsal farklılıklar ile çevresel faktörleri dikkate almak” ilkesiyle örtüştüğü ifade edilebilir. Başkan ve başkan yardımcısı temasına ait bulgulara bakıldığında 1999 yılındaki yönetmelikte en az on yıl ilköğretim müfettişliği yapmış olanlar arasından ve kıdemi fazla olan ilköğretim müfettişleri arasından; 2011 yılındaki yönetmelikte en az on yıl müfettişlik yapmış olanlar arasından; 2014 yılındaki yönetmelikte ise müfettişler arasından dört yıllığına görevlendirileceği belirtilmektedir.
Grup başkanlığına ait tema incelendiğinde başkanın 1999 yılındaki yönetmelikte teftiş grubu üyeleri arasından; 2011 yılındaki yönetmelikte gruptaki görevli müfettişler arasından; 2014 yılında ise Rehberlik ve Denetim grubu üyelerinden görevlendirildiği belirtilmektedir. Zaman içerisinde üçt yönetmelik için grup başkanının seçilmesinde bir farklılığın olmadığı ifade edilebilir. İnceleme ve değerlendirme başlığında komisyonun 1999, 2011 ve 2014 yılındaki yönetmeliklerde başkanın önerisi ile müfettişler arasından oluşturulduğu görülmektedir. Müfettişlerin görev ve yetkileri temasına ait bulgular incelendiğinde genel olarak müfettişlerin inceleme, araştırma, soruşturma, teftiş ve değerlendirme, rehberlik ve iş başında yetiştirme, denetim tanımlandığı görülmektedir.
5. KAYNAKLAR
Akyüz, Y. (2014). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem Yayınevi.
Aydın, İ. (2013). Öğretimde Denetim; Durum Saptama, Değerlendirme ve Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Aydın, M. (2014). Çağdaş Eğitim Denetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
Aypay, A. (2010). Denetici profiline ilişkin sorunlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(3), 593-622.
Aytekin, H. (1991). İttihad ve Terakki Dönemi Eğitim Yönetimi. Ankara: G.Ü. Yayınları
Balcı, A. ve Aydın, İ. (2001) Eğitim Yönetimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Başar, H. (2000). Eğitim Denetçisi, Rolleri, Yeterlikleri, Seçimi, Yetiştirilmesi. Ankara: Pegem A Yayınları.
Başaran, İ. E. (1994). Türkiye eğitim sistemi. Ankara: Umut Sok. No:17-1.
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetmi: Nitelikli okul. Ankara: Umut Sok. No:17-1.
Burgaz, B. (1995). İlköğretim Kurumlarının Denetiminde Yeterince Yerine Getirilemediği Görülen Bazı Denetim Rolleri ve Nedenleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 11, Sayfa: 127-131.
Gökçe, F. (1994). Eğitimde Denetimin Amaç ve İlkeleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 73-78.
Kasapçopur, A. (2007). Avrupa Birliği Ülkelerinde Eğitim Denetimi. Ankara: Teftiş Kurulu Başkanlığı.
Kodaman, B. (2000). Abdulhamit Devri Eğitim Sistemi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Lincoln, YS. & Guba, EG. (1985). Naturalistic Inquiry. Newbury Park, CA: Sage Publications.
Marshall K. (2005). It’s time to rethink teacher supervision and evaluation, Phi Delta Kappan, 86(1), 727-735.
Memduhoğlu, H. B. (2012). Öğretmen, yönetici, denetmen ve öğretim üyelerinin görüşlerine göre Türkiye’de eğitim denetimi sorunsalı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 135-156.
Özmen, F. ve Güngör, A. (2008). Eğitim Denetiminde Etik. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15,137-138.
Sarı, D. (2005). İlköğretim Okulları ve Denetim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim. 6, 64-65.
Sergiovanni, T. J. & Starratt, R. J. (2002). Supervision: A redefinition (7th edition). Boston: McGraw-Hill, Inc.
Su, K. (1974). Türk Eğitiminde Teftişin Yeri ve Önemi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Sullivan, S. ve Glanz, J. (2004). Supervision That Improves Teaching: Strategies and Techniques. Thousand Oaks: Corvin Press.
Süngü, H. (2005). Fransa, İngiltere ve Almanya Eğitim Denetimi Sistemlerinin Yapı ve İşleyişi. Milli Eğitim Sosyal Bilimler Dergisi. 33, 167.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. Epsilon Yayınevi: İstanbul.
Taymaz, H. (2011). Eğitim Siteminde Teftiş Kavramları İlkeler Yöntemler. Ankara: Pegem Akademi.
Unat, F. R. (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış. Ankara: M.E.B. Basımevi
[1] Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi, celalteyyar@yahoo.com
2 YL Öğn. Cumhuriyet Üniversitesi, hilal_calmasur@hotmail.com