Asena’nın İzinde…
(Türklerin doğuş efsanesinin en ünlü kahramanı: Asena)
Acaba ASENA uydurulmuş hayali bir efsane miydi? Yoksa yaşamış da biz mi efsaneleştirmiştik? Yücel Feyzioğlu bu merakla ASENA’nın izine düştü. Anadolu ve diğer Türk yurtlarından “Kardeş Masalları” derlerken 42 yılın ardından ASENA’nın da izini buldu.
Asena Göktürklerin ilk Prensesi
Göktürk Devleti kurulduğunda Asena henüz iki yaşındaydı. Yıl M.S. 552. Göktürk devletini Bumin Kağan kurmuş ve kısa süre sonra ölmüştü… Yerine oğlu Kara Kağan geçti, o da uzun yaşamadı. Üçüncü Kağan ise Mukan Bey oldu ve Hazar Deniz’inden Orhun düzlüklerine kadar bütün Orta Asya boylarını ve beylerini birleştirip Göktürk Devletini Çin seviyesine çıkardı. ASENA işte bu Mukan Kağan’ın üç kızından biriydi. Efsaneye göre Türkler savaşta yok edilmiş, sadece bir çocuk kalmıştı. O çocuğun da kolunu bacağını kırıp bir bataklığa atmışlardı. Bir kurt gelmiş, çocuğu beslemiş, büyütmüş, sonra da bu kurdun on çocuğu dinyaya gelmişti. On kardeş büyüdü, dışarıdan evlendi, her biri ayrı boy olarak çoğaldı. En güçlü boy Göktürklerin kurucusu ASENA boyu oldu.
Mukan Kağan’ın üçüncü kızı çok akıllı, sevgi dolu, alçak gönüllü, çalışkan, bilgili, kendini halktan ayırmayan, zarif bir kızdı. Halk ona “Bütün Asena boyu senin gibi olsun,” dedi, onu hep Asena diye çağırdı, adı ASENA kaldı, asıl adı unutuldu.
Çinli arkeologlar ASENA’nın mezarını buldular. Yüzlerce yıl boyunca define arayıcıları birçok kez mezarı soydukları halde 1000’e (bin) yakın ASENA eşyası bulundu. Çinli tarihçiler ise prenses ve imparatoriçelerin hayat hikâyelerini yazdılar. Onlardan biri de ASENA’nın hikâyesi. Olay şöyle:
Kuzey Zhou İmparatoru Yuwen Yong Çin ile Göktürk Devleti arasında barışı sağlamak istiyordu. ASENA ile evlenmek için elçi gönderdi. Mukan Kağan da barış için bu evlilikten yanaydı. Ancak ASENA bu evliliğe karşı çıktı. Babası ısrar edince evlenmek için üç şart ileri sürdü. Öyle şartlardı ki, kimse tek başına karar veremezdi. İki ülkede de meclisler toplanıp ASENA’nın şartlarını tartıştı ve kabul etti, ASENA Çin’e gelin gitti. O şartlardan birinin etkisi günümüze kadar sürüp geldi. ASENA’yı Tanrıça mertebesine çıkaran işte o şartlardı. Yücel Feyzioğlu ASENA adlı kitabında bu olayın hikâyesini anlatıyor.
Kitap DOĞUBATI Yayınları tarafından yayınlandı.
KAYNAKÇA
Nuraniye Hidayet EKREM. Göktürk Prensesi ve Çin İmparatoriçesi Asena’nın (Aşina/Ashina) Kayıp Altınları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2020 Güz (33), 57-89 Ankara https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1218449
Cheng, Q. 成倩., Zhang, J. 张建林. (2013). Ünlü Antik Çin Efsaneleri Dizisi – Antik Çin Kraliçelerinin/İmparatoriçelerinin Biyografileri 中国古代名人传奇丛书-中国古代皇后传,
Qing Pingguo Shujü Zhongxin,青苹果 数据 中心 (Yeşil Elma Veri Merekezi), Hunan 湖南.
Gao, R.X. 高人雄. (2005). “Jiaofangji”deki (Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi Kaydı) Müzik Eğitimi Ses Repertuarında Batı Bölgeleri (Orta Asya) Müziği Etkileri
从《教坊记》曲目考察词调中的西域音乐因子, Batı Bölgeleri (Orta Asya) Araştırmaları 西域 研 究, Yıl: 2005, Sayı:2, Kuzeybatı Azınlık
Üniversitesi, Dil ve Kültür İletişim Okulu 西 北 民 族 大 学 语 言 文 化 传 播 学 院 , Lanzhou 兰州. 25 Şubat 2010 http://www.cqvip.com