Cavidan Veliyeva [1]
Eğitim, bireyin doğumundan ölümüne süregiden bir olgu olduğundan ve politik, sosyal, kültürel ve bireysel boyutları aynı anda içinde bulundurduğundan tanımının yapılması aslında zor bir kavramdır. Eğitimi, bireylerin toplumun standartlarını, inançlarını ve yaşama yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçleri içeren, hayatta gerekli olan bilgi ve kabiliyetlerin sistematik bir şekilde aktarılması gibi özetleyebiliriz.
Günümüzde, dünyanın her bir yanında eğitime önem verilmektedir. Ama bu her ülkede farklı yöntemler kullanılarak gerçekleşmektedir. Peki, Karadeniz’in doğu kıyısında, Güney Kafkasya’da yer alan, güneybatısında Türkiye’nin bulunduğu komşu ülkede eğitim süreci nasıl bir seyir izlemektedir?
1999-2000 eğitim yılı verilerine göre ülkede 3,305 okul faaliyette bulunmaktadır. Bunların 104’ü özel paralı okuldur, diğerleri ise devlet okuludur. Okullarda öğrenim gören toplam öğrenci sayısı 725,2 bindir. Yüksekokullarda ise öğrenim gören öğrenci sayısı 131 bin olup bunun % 45,3’ü parasız, % 24,7’si devlete ait yüksekokulların paralı bölümlerinde, % 30’u ise özel sektöre ait yüksek okullarda öğrenim görmektedir. Gürcistan’ın eski Sovyet ülkelerinden olduğunu göz önünde bulundurursak, 1999-2000 yılı için bu verilerin gayet iç açıcı olduğunu kolaylıkla görebiliriz. 2015-2016 öğrenim yılı için bu rakamlar olumlu yönde artış göstermiştir. Özetlersek Gürcistan eğitime önem veren, daha çok devlet sektörünün desteklediği öğrenim sürecini izleyen bir ülkedir.
Gürcistan’ın eğitim sürecine bakarak öğrenim alanında burada neler yapıldığına bakalım.
Eğitim süreci ilkokulda mı başlar? Bence bu süreç birey daha doğmadan başlar. Uygun çiftlerin evlenmesi ve mutlu bir hamilelik yeteneklerini kaybetmeden çocuk elde etmeyi sağlar. Sonrasında ise okul öncesi eğitim. Evet, ülke genelinde eğitime giden yol artık kreşten başlar. Peki, Gürcistan’da bu süreç nasıl gelişmektedir?
Yukarıda Gürcistan’ın eğitime önem veren bir ülke olduğunu belirtmiştik. O zaman şöyle düşünebiliriz: Gürcistan eğitimi önemli kıldığı için öğrenim sürecini sıkı kontrol etmekte, bireylere iyi bir öğrenim temeli sağlamaktadır. Burada kreşler ilkokula hazırlık olarak görülmekte, ilkokul ise öğrenciliğin ilk aşaması olmaktadır.
Gürcistan’ın eğitim sisteminde şöyle bir farklılık vardır. İlkokul, ortaokul ve lise ayırımı yapılmamaktadır. Öğrencilik süresi 12 sene olmakta, ilk dört sene ilkokul, sonraki beş sene ortaokul ve son üç sene ise lise olarak görülmekte, ama öğrenciler bu süreçte okul değişikliği yapmamakta, yani öğrenim sürecine başladıkları okuldan mezun olmaktadırlar. Bunu öğrenciler açısından bir avantaj olarak kabul edebiliriz, çünkü öğrenciler ilkokul ve ortaokul bittiğinde okul değiştirmek, yeni bir okula adapte olmak gibi bir sorunla karşılaşmıyorlar.
Gürcistan’da ilkokulun dört sene sürdüğünü belirttik. Peki, bu süreçte neler yapılıyor?
Bu süre içinde ilkokul öğrencileri sınıf öğretmenlerinin yardımıyla okuma-yazmayı, rakamlarla tanışarak gerekli ilkel matematik işlemleri yapmayı öğreniyorlar. Yabancı dil olarak İngilizce dersini alıyorlar. Daha öğrenim sürecine başlar-başlamaz öğrencileri yormamak için resim, müzik, emek gibi derslerle onların okul hayatı çeşitlendiriliyor.
Komşu ülkede sadece Gürcü değil, aynı zamanda Azeri, Rus, Ermeni okulları da faaliyet göstermektedir. Bu okulların Gürcü okullarından tek farkı derslerin tamamının Gürcüce öğretilmemesi ama Gürcücenin bir devlet dili olarak daha ilkokul döneminden öğretiliyor olmasıdır.
İlkokul bittiğinde öğrencilerin ortaokul derslerini alabilmeleri için belli bir sınavdan geçmeleri gerekmektedir. Gürcistan’da ortaokul, öğrencinin kariyerinde temel olan bir süreçtir. Burada öğrencilerin sorumlulukları artmakta, fizik, kimya, biyoloji anatomi, coğrafya, tarih, geometri gibi temel bilim dallarıyla tanışmaktalar. Yabancı dil olarak Rusça ders listesine eklenmekte, sağlıklı yaşam geçirebilmeleri için de öğrenciler beden derslerini görmekteler.
Ortaokul mezuniyeti Gürcistan’da zorunlu öğrenim süreci olarak belirlenmiştir. Lise düzeyi ise kişisel tercihe bağlı olduğundan burada ders alan öğrenci sayısı zaman zaman ortaokula göre azalış göstermektedir. Lise, Gürcistan’da üç sene sürmektedir. İlk iki senede ortaokul bilgileri tekrar edilmekte ve etnik, sosyo-kültürel ve vatandaşlık hukuku gibi dersler eklenilmektedir. Öğrenim sürecinin bu aşamasında lise mezunları hem mezuniyet, hem de üniversite sınavlarına hazırlanmaktalar. Gürcistan’da liseden mezun olmak birçok ülkeye göre daha fazla çaba gerektirmektedir. Burada mezunlar zorunlu sekiz dersten bilgisayarla sınav vermekte ve öğrencilerin düzeyleri yani alacakları notlar bilgisayar tarafından belirlenmektedir.
Zor bir lise döneminden hemen sonra öğrenciler üniversite sınavlarına girmekteler. Üniversiteye kadarki süreçte öğrenciler için eğitim alanında birçok aktiviteler, olimpiyatlar, seminerler ve özel eğitimler düzenlenmektedir. Öğrencilerin ilgisini eğitime daha çok çekebilmek adına eğitim bakanlığınca ödüller ayarlanır, örneğin % 100 not performansını gösteren ortaokul mezunlarına bilgisayar hediye edilir, liseyi aynı şekilde bitiren öğrencilere ise altın madalya sunulur.
Şimdi de üniversite aşamasını ele alalım. Gürcistan’da üniversite sınavlarında öğrencilerin zorunlu olarak başarı göstermesi gereken minimum dört sınav belirlenmiştir. Bunlar mantık, yabancı dil (tercihe dayalı olarak İngilizce, Rusça, Almanca ve Fransızca), Gürcü dili ve edebiyatı ve öğrencinin alanına yönelik herhangi bir bilim dalı (örneğin, matematik, tarih, kimya, biyoloji, fizik, coğrafya, sanat gibi) olmakta. Öğrencilere kolaylık sağlamak adına dördüncü (seçme hakkı tanınan) ders listesine birden fazla ders ekleme hakkı tanınmaktadır. Böylelikle öğrenci, seçmeli derslerin birinden başarısız olduğunda diğer dertsen başarılı olarak üniversiteyi kazanabilme olasılığını arttırmış olmaktadır.
Burada yabancı uyruklu öğrencilere özel haklar tanınmaktadır. Bu hakları şöyle özetleyebiliriz: Gürcücesi yetersiz olan yabancı uyruklu öğrenciler kendi ana dillerinde tek bir mantık sınavında başarı göstererek üniversiteyi kazanma hakkına sahipler. Bu öğrenciler, bir sene gürcüce hazırlık dersleri görmekte, gereken düzeyde dil sınavında başarılı olduktan sonra üniversite derslerine başlamaktalar. Eğer yabancı uyruklu öğrencilerin gürcüce düzeyi gereken seviyede olursa seçmeli ders sınavını Rusça veya Gürcüce, mantık sınavını ise kendi ana dilinde verme hakkına sahipler. Durumu özetlersek: Gürcistan’da üniversite okumak isteyen öğrenci Gürcü dili ve edebiyatıyla ilgili tam bilgiye, C1 düzeyinde yabancı dile, doğru mantık yürütebilme becerisine ve seçtiği mesleğe yönelik temel bilgilere sahip olmalı. Üniversite döneminde ise öğrenciler alana yönelik dersler görmekte, uzmanlık alanlarını geliştirmekteler.
Gürcistan kendi ekonomi, coğrafi, siyaseti ve demografisine göre eğitim düzeyinde başarılı ülkeler listesinde yer almaktadır. Yazıda noktadan sonra büyük harf kullanılmama, yani büyük harf küçük harf ayırımı olmayan özelliğiyle farklılık gösteren bu ülkede Oxford’un ders programından öğretilmektedir. Bununla hedeflenen eğitim düzeyine daha kısa bir sürede ulaşmış olup, bilimde sürekli kendini geliştirmektedir. Bunu genel olarak birçok okullarda derslerin İngilizce okutulmasından kolayca görebiliriz. Kısa bir sürede, eğitim alanında önemli bir ilerleme kaydeden komşu ülkeye başarılar dileriz…