Okul eğitim-öğretim etkinliklerinin planlı ve yoğun olarak gerçekleştiği bir alandır. Yıllık öğrenim süresinin büyük bir bölümü sınıf ve okul ortamında geçer. Kuşkusuz okul ve sınıf ortamları öğrencilerle yüz yüze olunan bir yerdir. Öyle ki eğitimin asıl hedefi olan davranış yaratılması buralarda gerçekleşir. Okulun sınırları içinde yönetici, öğretmen, öğrenci, program ve kaynaklar yer almaktadır. Bundan dolayı okulların hedeflenen amaçlar doğrultusunda başarıyla devam edebilmesi okul yönetimlerinin görevidir.
Okullar eğitim sisteminin en önemli işlevsel noktasıdır. Bunun için eğitim sisteminin başarısı bu küçük örgütün birikiminin toplamıdır.
Okullar çağımızın hızla artan değişimlerine ayak uyduracaksa okulların iyi bir organizasyona ve sürekli kendisini yenilemeye ihtiyacı vardır.
Okul yönetiminde etkili olan faktörler arasında yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler, veliler, yardımcı personel ve okul çevresini sayabiliriz. Bu faktörler arasında etkileri açısından bakılırsa okul müdürü ve öğretmeni daha aktif bir görev üstlenmelidir. Yöneticiler ve öğretmenler, sosyal sistemdeki dengeyi kurmak için çalışırlar.
21. yüzyılla birlikte artan işbirliği teşviki, inisiyatif kullanma, bireyi cesaretlendirme gibi kavramlar okulların temel konuları arasında yer almaktadır. Bu nedenle yöneticilerin, bir potansiyel oluşturan insanları, nasıl yöneteceklerini iyi bir şekilde bilmeleri önemli bir konudur. Sürekli değişim süreci yaşayan toplumlarda ve eğitimde meydana gelen değişmeler, yönetim ve eğitim ortamlarını belirgin bir şekilde etkilemektedir. Teşkilatların en önemli unsuru olarak insan varlığı ön plana çıkmaktadır. Okul idarecisinin eğitim teşkilatını kontrol ederek, öğrenme ve çalışma için pozitif bir çalışma ortamı yaratması, bu ortamda öğretmenler ve öğrenciler için genel ve özel hedefleri geliştirmektir.(1)
Okul’un başarılı olabilmesi için öğretmen ve öğrencilerin idareye güvenip, inanması ve idarenin de okullarda öğretmen ve öğrencilerin mutluluğunu yükseltmesi gerekmektedir.
Okul müdürü atama ile iş başına geldiği için resmi usule uygun yetkilerle donatılmıştır. Eğer okuldaki çalışanlar (öğretmen, öğrenci. Yardımcı hizmetli v.s) tarafından benimsenirse saygın bir liderliğe ulaşabilir.(2)
Burada idareni baş temsilcisi konumundaki okul müdürünün adil davranıp, gerekli sosyal şartları eğitimin en iyi şekilde işleyebilmesi için ayarlaması öğretmenlerin en büyük beklentilerini oluşturmaktadır. Öğretmenin mutluluğu derslerde doğrudan öğrenciye yansıyacağından dolayı çok önemlidir. Öğretmeni mutsuz olan bir okulun başarısından söz edilemez. Okul idarecisinin en çok dikkat etmesi gereken hususlardan birisi budur. Kısacası öğretmene hak ettiği saygınlık verilmelidir.
Öğretmenler okul adı verilen örgüt içinde sadece bilgi aktaran kişiler olarak görülmemelidir. Öğretmene okulun ana unsurlarından birisi olduğu hissettirilir ve yapılan uygulamalarla bu gösterilirse öğretmenin manevi doyuma ulaşması ve dolayısıyla etkilenmesi mümkün kılınabilir.(3)
Öğretmenlerin birbiriyle ve öğretmenlerin müdürle iletişimi ve etkileşimi önemlidir. Öğretmenin işinde başarılı olmasını gerektirecek kritik bilgi ve talimatları sağlayacağından, iletişim okul çalışanları için temel unsurdur.
Yapılan araştırmalar iletişimi iyi ve başarılı olan müdürlerin yönetimde daha etkili ve başarılı olduğu sonucunu her defasında ortaya koymaktadır. Başarılı bir okul yöneticisi, kendi yeteneklerinin ve değerinin bilincinde olan, başkalarının takdirini beklemeyen, kibirli ve saldırgan olmayan sakin fakat kararlı bir özgüven, başkalarının güvenini de kazanmak için çok etkilidir.(4)
Aynı zamanda okul müdürlerinin planlı ve düzenli olmaları yönetim açısından önemli özelliktir. Aksi takdirde okulu olumsuz etkilemektedir. Müdürlerin eğitim yılı takvimi doğrultusunda eğitim-öğretim için öncelikli konulara ilk aşamada yer vermesi gerekir. Yapılacak toplantıların tarihleri, önemli gün ve haftaların tarihleri, yapılacak diğer etkinlikler ve görevlendirilecek öğretmenleri herkesin görmesi sağlanmalıdır. Aynı derse giren öğretmenlerin zümre toplantıları herhangi bir kargaşalığa meydan vermeden sene başında açıkça belirlenmelidir.
Öğretmenlerin güvenli, kendilerini özgür, dürüst, takdir edilen ve zaman zaman görüşlerine başvurulan bir ortamda daha başarılı olacaklarına olan inançları, yapılan araştırmalarda önemle üzerinde durulan konular olmuştur. Yöneticinin tutum ve davranışları öğretmenin çalışma ortamındaki başarısını doğrudan etkilemektedir.
Öğretmen, okul yönetimi hakkında fikirlerini rahatlıkla söyleyebilmeli, müdür de buna açık ve hazır olmalıdır. Eğer müdür yapılan eleştiriler konusunda açık olursa öğretmen kararlara katılmada daha istekli olacaktır.(5) Ders işlenmesi sırasında gereken her türlü yardımın öğretmene sağlanması işleri kolaylaştıracaktır. Öğretmenlerin ihtiyacı olan araç, gereç, salon, çeşitli elektronik aletler gibi öğretmenin hizmetine sunulması hatta ihtiyacı olduğu zaman birilerinin destek olmasını sağlama, aranan özellikler arasında olmaktadır.
Yönetim içindeki herkesin sorumluluklarını bilmesi yetki ve görev gaspına sebebiyet vermeyen huzurlu bir çalışma ortamı hazırlar. Müdürlerden beklenilen okuldaki bütün personelin görevlerini, yetki ve sorumluluk alanlarını belirlemesidir. Böylece personel yapacağı işi açık bir şekilde bilecek ve yapacaktır.
İdareci zaman zaman sorumluluğu öğretmene vererek öğretmenin yeteneklerinde bir güven sağlayıp öğretmeni eğitim sürecinin vazgeçilmez temel parçası haline getirmelidir. Bir başarı durumunda takdir edilmek hemen herkesin motive eden çok önemli bir unsurdur. Bu okul personelinden gerçekten hakkı olan kişilere yazılı ve sözlü olarak açıkça yapılırsa, başarılı kişide belirli bir tatmin oluştururken, diğer çalışanları da olumlu olarak etkiler.
Müdürlerin performansı artırabilmek için okul ortamını öğretmenler için cazip hale getirmelerinde önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğretmenlerin çalışma ortamlarında isteklendirilmeleri, dinamik tutulmaları başarının temel taşlarındandır.
Birçok işlevi olan okulun bunları yerine getirebilmesi; öğrencinin gereksinimlerini karşılayacak ve okulun amaçlarını gerçekleştirecek bir fiziksel yapıya, nitelikli öğretmenlere, nitelikli yöneticilere, okul-veli iletişimine ve bunların birlikteliğinin sonunda oluşacak olumlu atmosfere bağlıdır.
Okul müdürleri okul örgütünü başarıya ulaştıracak, öğretmenleri dinamik tutacak ve öğrencileri de istekli kılacak yeni liderlik rolleri için de her zaman hazır olmalıdırlar. Bütün bunlar huzurlu ve istekli bir çalışma ortamı için temel niteliklerdir.
Buradan da anlaşılacağı gibi, etkili bir eğitim-öğretim için, müdürlerin liderlik rolleri, uygun bir okul-sınıf ortamı, verimli öğretmen-öğrenci iletişimi ve bunlara paralel düzenli bir sosyal çevreye ihtiyaç duymaktadır. İletişim kaynakları zenginleştiren eğitim işinin organizasyonunu iyi yapan okulların bireye ve topluma katacağı katma değer ulusun yükselmesinde en büyük rolü alacaktır.
Kaynaklar
- Varış,F. (1998) Eğitim Bilimine Giriş, Alkım Yayınları ,İstanbul, s. 1
- Bursalıoğlu, Z. (2010) Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara,s.59
- Erden, M. (1998) Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Alkım Yayıncılık , İstanbul, s. 50
- Bursalıoğlu, Z. (2010) a.g.e s.61
- Açıkgöz, K. (1987) ’’Katılmanın Kurumsal Temelleri’’ Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,Cilt 20,Sayı:1-2 A.Ü s.26